خواص تمشک خشک، نحوه تهیه و کاربردهای تمشک خشک

تمشک میوه ای کوچک و شیرین با ته مزه ترشه، رنگ شاد و طعم خوشمزه اون می تونه احساس خاصی رو در هر وعده غذایی معمولی ایجاد بکنه، در این نوشته به اطلاعات کاملی از خواص تمشک خشک پرداختیم. با ما همراه باشین:

تمشک یک ریز میوه، شبیه به شاه توت و توت فرنگیه که بیشتر به رنگ زرد یا سرخ مایل به سیاه دیده می شه. میوه ی گیاه تمشک مزه ترشی داشته و به صورت های مختلفی مانند خام، پخته، شربت، کمپوت و مربای تمشک مصرف می شه. بوته ی گیاه تمشک بیشتر در مناطق گرم و مرطوب، در جنگل ها و صحراها رشد می کنه و گاهی اون رو هم می کارن.

تمشک چیه؟

تمشک با نام علمی Rubus Idaeus (Rubus Anatolicus) و اسم انگلیسی Raspberry، گیاهی متعلق به خانواده ی گلسرخیان بوده و در گروه مصرفی تب برها و ضد التهاب ها قرار گرفته است. این گیاه بوته ای به ارتفاع حداکثر یک متره که دارای ساقه های قرمز رنگ به همراه خارهای بلندی است، برگ های بیضی شکل اون متناسب با حاشیه ی دندان اره ای است.

گل های گیاه، سفید یا صورتی هستن که در گا اذین های خوشه ای قرار گرفته و از مرداد ماه شکوفا و تا مهر ماه دوام میارن. بوته تمشک در مناطق گرم و مربوط در جنگل و صحرا به صورت خودرو رشد کرده و گاهی هم اون رو می کارن. میوه ی گیاه که قرمز یا صورتیه حاوی دانه های به هم فشرده شده ای هستن که در اطراف یک حفره خالی مرکزی مستقر شده اند.

میوه ی این گیاه به رنگ های مختلفی از جمله بنفش، سیاه، نارنجی، زرد و سفید دیده می شن. قدمت این گیاه، به دوران پیش از تاریخ برمی گرده و اعتقاد بر اینه که نخستین بار، در مناطقی از شرق آسیا رشد کرده است. شواهد باستان شناسی نشون می دن که ساکنان غارهای پارینه سنگی، تمشک می خوردن و در دوران های مختلف بخشی از رژیم غذایی انسان بوده است. 

احتمال می ره این گیاه رو مهاجران یا حیوانات به نقاط مختلف دنیا منتقل کرده باشن. براساس مستنداتی که پالادیوس (نخستین اسقف مسیحیان ایرلند) ثبت کرده است، تمشک، تا قرن 4 پیش از میلاد به دلایلی کشت و مصرف نمی شد. این میوه، در دوره ی هلنی ( از قرن سوم پیش از میلاد تا قرن نخست میلادی) در اساطیر یونان نماد باروری بود.

در داستان های یونانی اومده که تمشک، ابتدا سفید بود اما دایه ی زئوس با فرو کردن خار به انگشت خود، این میوه رو با خون رنگ می کنه. از اون پس، تمشک، قرمز رنگ می شه. در قرون وسطی، تمشک میوه ی محبوب مردم بود به گونه ای که آب تمشک رو در آثار هنری همچون رنگ استفاده می کردن.

نخستین بار در قرن سیزدهم میلادی، شاه ادوارد اول مردم رو به کشت تمشک در سراسر انگلستان تشویق کرد. تمشک رو مهاجران اروپایی به آمریکا وارد کردن.

انواع تمشک

تمشک از لحاظ رنگ انواع مختلفی دارن که خواص و فواید شبیه به هم دارن و فقط شکل یا رنگشون متفاوته، در زیر انواع این میوه رو می خونین:

تئودور ریمر

این نوع تمشک بیشتر به رنگ سیاه و دانه های ریز دیده می شه.

ویلسون

این نوع از تمشک درشت تر از ریمر بوده و بیشتر به رنگ قرمز درخشان دیده می شه، روی میوه دارای کرک های ریزه.

ماموت

این نوع تمشک خیلی شبیه به توت فرنگیه و از بقیه تمشک ها درشت تره. رنگ این نوع بیشتر قرمز تیره است.

بری شیرین

این نوع تمشک شکل گردی داشته و همونطور که از اسمش پیداست مزه ی شیرین تری نسبت به بقیه داره

تمشک انواع دیگه ای مانند تمشک سیاه، بنفش و حتی زرد داره که از میان همه ی اینها چهار نوع بالا معروفترین اونا هستن. البته بسته به اقلیم و شرایط مختلف آب و هوایی ممکنه تمشک هایی با شکل و شمایل و رنگ های متفاوت تر دیده بشه.

خواص تمشک

تمشک ها جزو میوه های ریز پر خاصیت هستن که بیشتر برای خانم ها مفیدن، در زیر بیشترین خواص تمشک و تمشک خشک رو براتون تشریح می کنیم:

تمشک خشک فشار خون رو تنظیم می کنه

پژوهشی به منظور بررسی اثر تمشک بر کاهش فشار خون روی موش های آزمایشگاهی انجام شد. موش ها با عصاره ی تمشک با دو دوز روزانه 100 تا 200 میلی گرم، به مدت 5 هفته تحت درمان قرار گرفتن.

در انتهای آزمایش غلظت سرمی اکسیدنیتریک، سوپراکسید دسموتاز و اندوتلین پلاسما تعیین شد.نتایج نشون داد که مصرف عصاره ی این میوه، به خصوص دوز بالای اون به طرز چشمگیری باعث کاهش فشار خون در موش شد.

این نتایج همچنین نشون داد که عصاره ی تمشک باعث افزایش اکسید نیتریک و سوپراکسید دسموتاز سرم و کاهش اندوتلین پلاسما می شه. این خاصیت تمشک وابسته به دوزه و به دلیل افزایش فعال سازی اکسید نیتریک و بهبود عملکرد اندوتلیال عروقی از طریق آنتی اکسیدان های این گیاهه.

تمشک غنی از پلی فنوله که این ترکیبات اثر محافظتی بالقوه ی قلبی عروقی دارن. پلی فنول ها از راه انتشار یا افزایش فعالیت بیولوژیکی اکسید نیتریک باعث گشاد شدن رگ های خونی می شن.

تمشک خشک موجب کاهش وزن سریع می شه

سال 2005، پژوهشی برای بررسی کتون تمشک بر کاهش وزن و سوخت و ساز، روی موش ها در محیط آزمایشگاه انجام شد. موش ها به مدت 10 هفته رژیم غذایی پر چرب به همراه دوز 0/5 و 1 و 2 درصد کتونِ تمشک دریافت کردن. کتون تمشک ترکیب معطرِ این میوه و ساختار آن شبیه کپسایسین و سینفرینه و از بالارفتن وزن بدن و ایجاد بافت چربی در کبد جلوگیری می کنه.

این ترکیب نور اپی نفرین رو افزایش داده و به این ترتیب سوخت و ساز چربی ها رو هم افزایش می ده. یافته های این آزمایش نشون داد که ترکیب کتون تمشک سوخت و ساز چربی رو افزایش داده و به کاهش وزن و درمان کبد چرب کمک می کنه. به نظر می رسه این سازوکار ناشی از تغییر متابولیسم چربی یا افزایش سوخت و ساز چربی در نتیجه ی افزایش نور اپی نفرین باشه.

تمشک خشک خواص ضد التهاب داره

پژوهش ها نشون می دن که آنتی اکسیدان ها و تانن تمشک از ایجاد التهاب در معده، روده، استخوان ها و سیستم قلبی عروقی و همچنین از انحطاط کلاژن (پروتئین اصلی بافت همبند) جلوگیری کرده و به ترمیم سلول ها کمک می رسونن.

پژوهش دیگری نشون می ده که الاژیک اسیدتمشک، ضد التهابه و از فعالیت یا تولید بیش از حدِ برخی آنزیم ها مثل سایکلواکسیژناز 2 جلوگیری می کنه. براساس مطالعات حیوانی، اسید الاژیک التهاب ناخواسته و یا بیش از اندازه رو هم مهار می کنه.

مطالعات آزمایشگاهی روی موش ها نشون می ده که عصاره ی این میوه، خواص ضد التهابی قوی تری نسبت به آسپرین داره. ترکیبات تمشک با مهار آنزیم هیالورونیداز به کاهش التهاب کمک می کنه. پژوهش دیگری نشون داد که تانن دلیل مهار آنزیم هیالورونیداز است. ترکیب سیانیدین-3-O-گلوکوزید عصاره ی تمشک با مهار تولید اکسید نیتریک اثرات ضد التهابی هم داره.

سانجیوانی و همکاران پژوهشی انجام دادن که برمبنای اون، آلاگیتانین عصاره ی تمشک، منجر به کاهش التهاب در معده ی موش های آزمایشگاهی شد. نتایج ثابت کرد که ترکیب آلاگیتانین این عصاره، در برابر التهاب معده ی موش ها اثر حفاظتی داره. آلاگیتانین،TNFa  رو مهار می کنه. عامل نکروز تومور آلفا یا  (TNFa)، یکی از مهمترین واسطه ها در ایجاد علائم التهاب حاد در بدن انسانه. بر این مبنا، مصرف عصاره ی تمشک از خطر ابتلا به زخم معده می کاهد.

تمشک خشک به بهبود و ترمیم زخم کمک می کنه

پژوهشی در سال 1394 در مجله ی دیابت و متابولیسم ایران به بررسی اثر تمشک بر بهبود زخم پرداخت. در این پژوهش چگونگی اثر عصاره ی تمشک بر بهبود زخم در موش های نر دیابتی، بررسی شد. آنتوسیانین های تمشک خاصیت آنتی اکسیدانی منحصر به فرد و خاصیت ضد میکروبی مثل قابلیت جلوگیری از رشد بیش از حد باکتری و قارچ در بدن، دارد.

این میوه، غنی از مالیک اسید، تانن و آنتی اکسیدان هایی مثل B,C,A و K است که تمامی این ترکیبات آثار ضد التهابی داشته و بهبود دهنده ی زخم هستند. تمشک سرشار از فلاونوئید هم هست که این ترکیب خواص آنتی اکسیدانی مؤثری در خنثی کردن رادیکال های آزادِ اکسیژن دار و توان بالایی در ترمیم زخم های دیابتی دارد.

نتایج آزمایش روی موش ها نشان داد که عصاره ی تمشک ساخت کلاژن را تحریک می کند، دسته هایی از کلاژن با قطر بیشتری تشکیل می دهد و در نتیجه بر سرعت بهبودی زخم ها می افزاید.

تمشک خشک خواص ضد میکروبی داره

پژوهشی برای ارزیابی آثار آنتی باکتریال عصاره ی الکلی تمشک در دانشگاه علوم پزشکی تبریز بصورت invitro انجام شد. نتایج نشون داد که عصاره ی تمشک، بر دو سویه ی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس و لیستریا و قارچ کاندیدا تأثیرگذار بود. بنابراین ثابت شد عصاره ی الکلی تمشک، تأثیر ضدباکتری و ضد قارچی قوی از خود نشون داده است.

استفاده از این گياه در غلظت هاي بالاتر و روش هاي ديگر عصاره گيري، آثار اون رو روشن تر خواهد کرد. با توجه به آثارِ ضد میکروبی این گیاه بر باکتری ها، می توان اون رو در فرآورده های ضدمیکروبی در صنایع داروسازی و غذایی به کار گرفت. در مورد زنان باردار هم باید بگیم چون بدنشون در مقابل بیماری ها ضعیف تره با مصرف تمشک می تونن از ابتلا به انواع عفونت ها مصون بمونن.

تمشک خشک خواص ضد سرطانی داره

مطالعات دکتر دانیل نیکسون از موسسه ی سرطان آمریکا نشون می ده که اسیدالاژیکِ تمشک، مانع از بروز سرطان می شه. این پژوهش نشون می ده که یک فنجان تمشک حاوی حدود 40 میلی گرم اسیدالاژیک است. افزایش غلظت این اسید در بدن منجر به از بین رفتن رشد سلول های سرطانی از طریق فرآیند آپوپتوز(مرگ سلولی) می شه.

این فرآیند بدون آسیب رسوندن به سلول های طبیعی بدن، به طور چشمگیری مانع از رشد و گسترش سلول های سرطانی می شه. این یافته ها نشون می دن که تمشک می تونه از ایجاد سرطان های روده ی بزرگ، سینه، پوست، پروستات، مری و لوزالمعده جلوگیری بکنه. الاژیک اسید با از بین بردن رادیکال های آزاد از بدن در برابر سرطان های مختلف محافظت می کنه.

تمشک خشک قند خون رو تنظیم می کنه

پژوهش ها نشون می دن که دو ترکیب Rheosmin و Tilirosideتمشک برای افراد مبتلا به قند خون مفیده. Tiliroside تولید آدیپونکتین در بدن رو تحریک می کنه. آدیپونکتین به حفظ قند و سطح انسولین در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 کمک می کنه و نقشی کلیدی در تنظیم قند و چربی خون داره. Rheosmin هم بر سوخت و ساز چربیِ بدن اضافه می کنه.

علاوه  بر موارد بالا، قندِ طبیعیِ تمشک یعنی فروکتوز، برای سوخت و ساز به انسولین نیاز نداره. تاثیر تنظیم قند خون برای خانم های باردار خیلی مفید بوده و از ابتلا به دیابت بارداری جلوگیری می کنه

تمشک خشک برای بهبود باروری مناسبه

میوه تمشک به خاطر داشتن سطح بالای آنتی اکسیدان ها از اکسیداتیو اسپرم محافظت می کنه. ویتامین C و منیزیم در این میوه به ترتیب باروری مردانه، زنانه و تولید تستوسترون رو افزایش می دن. به خاطر خواص تقویت باروری اونا، تمشک هم می تونه برای یک وعده خواب ایده آل عالی باشه.

آنتی اکسیدان ها همچنین خطر سقط جنین رو کاهش می دن. تمشک همچنین حاوی پروانتوسیانیدینه که رگ های خونی رو ریلکس و شل کرده و اجازه شارژ خون به مناطق حساس برای برانگیختگی بیشتر رو می دن.

کاربردهای مختلف تمشک

میوه ی تمشک رو به روش های زیر مصرف می کنن:

میوه تازه

ریز میوه های تازه تمشک خیلی خوشمزه هستن و می تونن برای پذیرایی و یا استفاده ی روزمره مناسب باشن، از این میوه ها مربا، مارمالاد و عصاره هم می گیرن

دمنوش تمشک

از میوه های تازه و همچنین خشک شده ی تمشک دمنوش یا چایی هم درست می کنن، این دمنوش مزه ی فوق العاده ای داشته و برای درمان بسیاری از اختلالات و مشکلات زنانه مثل قاعدگی دردناک، تقویت بارداری، رفع و جلوگیری از عفونت های زنانه و …. موثره.

دم کرده برگ تمشک برای خانم‌هایی که بچه سقط کرد‌ن و همچنین از بین بردن دردهای زایمانی بسیار مفید است (۵ گرم در ۱۵۰ سی‌سی آب جوش دم کرده) به مدت ۱۵ دقیقه. غرغره محلول برگ تمشک یا دم کرده برگ تمشک جهت درمان آنژین و ورم لوزتین مفید است. ۳۰ تا ۵۰ گرم برگ درختچه تمشک رو در یک لیتر آب جوش ریخته بذارین دم بکشه، سپس صاف کرده و غرغره نمایید.

میوه خشک تمشک

میوه های تمشک رو بعد از تمیز کردن جلوی آفتاب می ذارن تا خشک بشه، یا با دستگاه اتوماتیک اون رو خشک کرده و به عنوان میوه خشک استفاده می کنن.

طرز تهیه تمشک خشک

روش طبیعی یا سنتی برای تهیه تمشک خشک به این صورت هست که، در این روش برای تمشک تازه را بدون این که بشویید در معرض تابش نور خورشید قرار بدین تا آب داخل اون به صورت کامل تبخیر بشه، بعد از پایان یافتن نور خورشید اونا رو به مکان در بسته‌ای منتقل کنین

روز بعد دوباره اونا رو در معرض نور خورشید قرار بدین، معمولاً این کار رو به مدت ده روز پشت سر هم ادامه بدین. بعد از خشک شدن کامل تمشک‌ها رو به یک جعبه مقوایی منتقل کنین.

اطلاعات و ترکیبات دارویی تمشک

این گیاه منبع عالی از فیبر، منگنز، ویتامین C، فلاونوییدها و الاجیک اسید است. این گیاه همچنین منبع خوبی از ویتامین B6، B2، نیاسین، B5 و فولیک اسید هست.

فلاونوئیدها شامل آنتوسیانین (سیانیدین، گلوکوزید، پلارگونیدین)، فلاونول ها شامل کامپفرول، کورستین، میریستین و فلاوان شامل کاتچین، پروآنوسیانیدین، فنولیک های ساده شامل اسیدهیدرواکسی بنزوئیک (الاژیک، گالیک) و اسید هیدرواکسی سینامیک (کافئیک، کوماریک، کلروژنیک)، گلوتامیک اسید، آرژینین، لئوسین هستن.

بخش های مورد استفاده ی تمشک

قسمت های مورد استفاده تمشک، میوه ی این گیاه به صورت تازه، خشک شده و فرآوری شده است و همچنین برگ این گیاه رو به صورت خشک و یا پودر برای دمنوش و تهیه ی داروهای دیگه استفاده می کنن.

کاربرد تمشک در طب سنتی

تمشک حدود 8 هزار سال پیش به عنوان غذا و پس از اون به عنوان دارو استفاده می شد. رومی ها از دم کرده ی برگ تمشک برای درمان بیماری های مختلفی استفاده می کردن. بقراط برای از بین بردن مشکلات و دردهای پیش از زایمان، دمنوش ساقه و برگ های این گیاه رو تجویز می کرد.

به طور سنتی این میوه رو برای درمان التهاب لثه، درد گلو و زخم های دهان استفاده می کردن و از آب اون، برای درمان آسم و مشکلات تنفسی سود می بردن. طبع تمشک سرد و خشک و گیاهی ملیّن و مدّره که خون رو تصفیه می کنه.

برای تقویت قلب مفیده و افزون بر تب بر بودن، برای درمان یبوست هم کارگشاست. در طب سنتی چین از تمشک برای درمان بی اختیاری ادرار و تقویت کلیه ها استفاده می شه.

در گذشته مردم بر طبق توصیه های حکمای طب سنتی از تمشک برای رفع چاقی، یبوست، دردهای رماتیسمی، اسکوربوت، تب، قاعدگی دردناک، خون شاشی و اسهال استفاده می کردن.

مضرات استفاده ی بیش از حد تمشک

مصرف تمشک در کل منع مصرف نداره، برای افراد مستعد به سنگ های کلیوی و افرادی که در شرایط حساس به هورمون (مانند ابتلا به بیماری های فیبروئید رحم، اندومتریوز و سرطان های سینه، رحم و تخمدان) به سر می برن، باید مصرفش با احتیاط باشه، یا پیش از مصرف با پزشک مشورت کنن. مصرف بیش از اندازه تمشک منجر به اختلالات گوارشی می شه.

 نکات کلیدی و مهم درباره ی تمشک

• سالانه حدود 400 هزار تن تمشک در سراسر دنیا کشت و تولید می شه.
• امروزه، در ایالات متحده بیش از 500 مزرعه ی تولید تمشکِ ارگانیک وجود داره.
• تمشک وحشی پس از توت فرنگی و تمشک آبی سومین میوه ی محبوب در گروه توت ها محسوب می شه.
• امروزه، کشورهای لهستان، آلمان، یوگسلاوی، روسیه، شیلی و ایالات متحده ی آمریکا تولیدکنندگان اصلی تمشک در جهان هستن.
• ایران دارایِ هشت گونه گیاه علفی و درختچه‌ای و غالباً تیغ‌دار با نام عمومی تمشکه که عمدتاً در مناطق جنگلی و غیرجنگلی شمال کشور، در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان رویش داره.

جدول ارزش غذایی تمشک

تمشک از درشت مغذی ها و ریز مغذی هایی مطابق با جداول زیر تشکیل شده است که ارزش غذایی آن را می سازند

تشکیل دهنده اصلی	مقدار در100 گرم
انرژی (کالری)	52 کیلوکالری
کربوهیدرات	11.94 گرم
پروتئین	1.20 گرم
چربی	0.65 گرم
آب	85.75 گرم
فیبر	6.50 گرم
قند	4.42 گرم
کلسترول	0.00 میلی گرم

ویتامین های تمشک

نام ویتامین	مقدار در 100 گرم
ویتامین A	2.00 میکروگرم
ویتامین D	0.00 میکروگرم
ویتامین E	0.87 میلی گرم
ویتامین K	7.80 میکروگرم
ویتامین C	26.20 میلی گرم
تیامین (B1)	0.03 میلی گرم
ریبوفلاوین (B2)	0.04 میلی گرم
نیاسین (B3)	0.60 میلی گرم
کولین (B4)	12.30میلی گرم
پانتوتنیک اسید (B5)	0.33 میلی گرم
ویتامین B6	0.06 میلی گرم
فولات (B9)	21.00میکروگرم
ویتامین B12	0.00 میلی گرم

مواد معدنی تمشک

نام ماده معدنی	مقدار در 100 گرم
کلسیم	25.00 میلی گرم
آهن	0.69 میلی گرم
منیزیم	22.00 میلی گرم
فسفر	29.00 میلی گرم
پتاسیم	151.00 میلی گرم
سدیم	1.00 میلی گرم
روی	0.42 میلی گرم
مس	0.09 میلی گرم
منگنز	0.67 میلی گرم
سلنیم	0.20 میکروگرم

خرید عمده میوه خشک

امروزه در تولید و پخش محصولاتی همچون میوه خشک افراد و دلالان زیادی فعالیت دارند که هر کدام به نوعی دنبال سود از کار خود هستند. در این بحث، بخش زیادی از بازار عمده ی فروش و خرید میوه خشک در دست خود تولید کنندگان بوده و بسیاری از تولید کنندگان محصولات خودشان‌ را به صورت غیر حضوری و از طریق سایت های اینترنتی به بازار ارائه می دهند. برای خرید عمده میوه خشک با ما تماس بگیرین.