چای پوئر، خواص و اطلاعات دارویی

یکی دیگه از نوشیذنی های محبوب چینی که امروزه در سراسر دنیا طرفداران زیادی پیدا کرده چای پوئر هست که طعم و مزه ی جالبی داره. بسیاری از افراد این چای رو دوست دارن و می نوشند، چون این چای نه تنها فواید چای رو برای سلامتی فراهم می کنه، بلکه دارای مواد مغذی موجود در غذاهای تخمیر شده هم هست. در این نوشته اطلاعات کاملی از این چای و خواص اون نوشتیم؛ با ما همراه باشین:

چای پوئر چیه؟

چای پوئر (پوئره) یا پیوئر که به انگلیسی Pu’er tea نامیده می شه یکی از چای های تخمیر شده با طعمی منحصر به فرده که در استان یون نان، چین تهیه می شه. این چای هم خانواده ی بقیه چایی هاست و مانند انواع چای سبز، چای سیاه و چای سفید از برگ های گیاه Camellia sinensis تهیه می شه. البته یک تفاوت عمدع با بقیه ی چای طی داره و اون هم اینه که این چای طی یک فرایند تخمیر طبیعی تهیه شده و سپس به شکل فشرده (شبیه به کیک گرد) در اومده و برای مدت های طولانی نگهداری می کنند تا رایحه و طعم عالی تری پیدا بکنه.

چایی پوئر خیلی با چای سبز تفاوت نداره، از لحاظ تهیه و فرآوری تقریباً شبیه هم هستند اما در تولید این چای یک تفاوت کلیدی وجود داره. پوئر در طی تهیه و تولید فرایندی به نام تثبیت یا بو دادن رو می‌گذرونه که به خاطر همون بو دادن فرآیند اکسیداسیون اون متوقف می‌شه، در مرحله ی بو دادن یا تثبیت برگ‌های گیاه چای تیره‌تر شده و طعم و رایحه ی اونا بیشتر می‌شه. متخصصان معتقدن هر چه چای تیره‌تر شده باشه، بیشتر اکسید شده و طعم قوی‌تری نسبت به بقیه چای ها داره.

یک نکته دیگه که در هنگام بو دادن این چای باید بگیم اینه که برخی از آنزیم‌های گیاه به صورت فعال باقی می مونه و در گذر زمان عملیات تخمیر رو انجام می‌دن. رنگ این چایی به مرور ‌از سبز به قرمز و سر انجام به قهوه‌ای تغییر می‌کنه، عطر و طعم اون هم همراه با تغییر رنگ عوض می‌شه؛ یعنی در واقع طعمش ملایم تر، شیرین تر و یجورایی پیچیده‌تر می‌شه. این چای با گذر زمان طعم منحصر به فردی پیدا می کنه که با روش های دیگه قابل دستیابی نیست.

چایی پوئر از برگهای درختی به نام درخت پیر وحشی گرفته می شه، این درخت تقریباً به صورت انحصاری در شهر پوئر رشد می کنه، درخت پیر وحشی دارای برگهای بزرگی به نام دایه (dayeh) است. بارزترین تفاوتی که این چای با بقیه چایها داره اینه که بیشترین حد تخمیر روش انجام می شه. این چای برای مدت طولانی حتی گاهی تا 15 سال انبار می شه تا به صورت آهسته مورد تخمیر قرار بگیره.

بعد از آزمایش روش های بسیار برای تولید و تخمیر این چای، در سال ۱۹۷۰ روش جدیدی از فراوری چایی پوئر کشف شد، این شیوه که به اسم شوو (shou ) یا پخت (cooking) شناخته می شه. ابداع این روش به منطور کاهش مدت زمان تخمیر و فرآوری این چای ایجاد شد.

چای پیوئر یا پوئر، مزه‌ای گس و بسیار قوی داره به طوری که گاهی احساس می شه می‌تونه از چای سیاه هم پررنگ‌تر و غلیظ تر باشه. افراد عاشق قهوه و کسانی که به نوشیدن قهوه عادت دارن به احتمال زیاد طعم این چای رو بیشتر می پسندند. این چای حس رطوبت و رایحه درختان جنگلی رو تداعی می کنه.

تاریخچه چای پوئر

ریشه و قدمت چایی پوئر بر طبق مستندات تاریخی بر می گرده به زمانی که بین چین و سایر ملت ها روابط تجاری شکل گرفته بود. اسم پوئر از شهری گرفته شده که برای بار اول این چای تهیه و به شهرها و مناطق دیگه ی دنیا انتقال پیدا کرد، این چای برای اولین بار در شهر پوئر واقع در جنوب استان یون آن چین تهیه شد. بعد از اون به بقیه ی نقاط دنیا راه پیدا کرد و در تعدادی از کشوره تونستن این چای رو پرورش هم بدن.

انواع چای پوئر

چای پوئر با توجه به نوع تخمیرش به موارد زیر تقسیم می شه:

پوئر خام یا تخمیر نشده

رنگ برگها در این نوع فیروزه ای یا سبز تیره هستند و دارای طعمی تلخ مایل به شیرین است، وضعیت و رنگ برگهای این چای پس از دم کردن سبز یا سبز مایل به زرد بوده در حالی که برگها شکل کامل هستند و خرد یا ریز نشده اند. این چای با روش سنتی تولید می شه.

پوئر رایپ یا تخمیر شده

رنگ برگهای این نوع قهوه ای، قهوه ای مایل به قرمز و یا قهوه ای تیره هستند، چای دارای طعمی ملایم و شیرینه. وضعیت و رنگ  برگها پس از دم کردن در این چایبه این صورته که برگها به رنگ قهوه ای یا قهوه ای تیره در میان و به اشکال شکسته و خرد شده هستند. روش تولید این نوع shou یا تخمیر هست.

اشکال مختلف چای پوئر

از ویژگیهای شاخص و منحصربفرد چایی پیوئر وجود اشکال مختلف در اون هست که به صورت های زیر در دسترسه:

آجری؛ این شکل از جمله فشرده ترین اشکال چایی پوئر بوده، و با هدف حمل و جابجایی راحت تر شکل دهی شده است و معمولا از نوع تخمیر شده ی (ripe) اون تهیه می شه.

کیکی؛ این شکل که در اصطلاح و عنوان محلی خودشون بینگ چا (Bing cha) نامیده می شه رایج ترین فرم فشرده چایی پوئر به حساب میاد.

توپی یا تو چا (Tou Cha)؛ این فرم از پای به شکل گلوله های توپی کوچک تهیه می شه و دم کردن اونا راحت تره.

کیسه ای؛ این نوع هم برگهای خشک شده چای هست که به صورت فله ای خرید و فروش می شن.

خواص چای پوئر

چایی پوئر دارای خواص دارویی و سلامتی زیادیه که در ادامه متن مهمترین اونا رو می تونین بخونین:

چای پوئر باعث لاغری و کاهش وزن می شه

برخی شواهد علمی حاکی از اینه که چایی پوئر برای کاهش وزن مفیده. مطالعاتی روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد که نشون می ده چای pu-erh هنگام سوزاندن چربی ذخیره شده در بدن، به سنتز چربی های جدید کمک می کنه. علاوه بر این، این چای چون مرحله تخمیر رو می گذرونه، می تونه پروبیوتیک های سالم یا باکتری های مفید روده رو به بدن وارد بکنه.

پروبیوتیک های موجود در این چای، به بهبود کنترل قند خون فرد کمک می کنه، که نقشی اساسی در کنترل وزن و گرسنگی داره. یک مطالعه بر روی 36 نفر دارای اضافه وزن نشون داد که مصرف 333 میلی گرم عصاره چای پیوئر به میزان 3 بار در روز به مدت 12 هفته منجر به بهبود قابل توجهی در وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و اندازه گیری چربی شکم در مقایسه با گروه های کنترلی شد.

چای پوئر کلسترول رو بهبود می بخشه

چندین مطالعه بر روی حیوانات نشون دهنده ی این موضوع بود که مصرف مکمل های عصاره چای با کاهش غلظت چربی خون همراهه، عصاره چای پیوئر از دو طریق ممکنه به کاهش سطح کلسترول خون کمک بکنه؛ اول اینکه، چای پیوئر میزان اسید صفراوی متصل به چربی در رژیم غذایی رو از طریق مدفوع افزایش می ده، بنابراین از جذب چربی در جریان خون جلوگیری می کنه.

دوم، در مطالعات روی حیوانات آزمایشگاهی مشخص شد چای پوئر تجمع چربی رو هم کاهش می ده. این اثرات می تونن خطر بیماری های قلبی رو کاهش می دن.

چای پوئر پیشرفت سرطان رو مهار می کنه

در مطالعات آزمایشگاهی، عصاره چای پیوئر باعث از بین رفتن سرطان پستان، سرطان دهان و سلولهای سرطانی روده بزرگ شده است. در حالی که این یافته ها یک نقطه شروع امیدوار کننده برای تحقیقات آینده است، اما نباید از این چای به عنوان درمان قطی سرطان انتظار داشت.

پوئر دارای ترکیبات انتی اکسیدانی زیادیه که می تونن روی رشد و کنترل سلول های سرطانی تاثیرات کاهنده بذارند، همونطور که می دونین آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که با اثرات مخرب رادیکال های آزاد مبارزه کرده و مانع از ایجاد انواع بیماری ها از جمله ناراحتی های قلبی و سرطان می شن.

چای پوئر سلامت کبد رو تقویت می کنه

از اونجایی که این چای می تونه به کاهش تجمع چربی ها کمک بکنه، پس ممکنه از بیماری های کبدی هم جلوگیری کرده یا اثرات اون رو معکوس بکنه. یک مطالعه ی دیگه روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد که نشون داد، عصاره چای پیوئر از کبد در برابر آسیب های ناشی از داروهای شیمی درمانی مانند سیس پلاتین محافظت می کنه.

چای پوئر سندرم متابولیک رو رفع می کنه

بر طبق مطالعات انجام شده، مصرف چای پیوئر می تونه برای درمان علائم سندروم متابولیک مفید باشه، نوشیدن مناسب و اصولی این چای به مرور منجر به کاهش علائم بیماری سندرم متابولیک می شه؛ تحقیقات نشون داده اند که چای پیوئر همچنین به پایین آوردن سطح قند و کلسترول خون کمک زیادی می کنه، مصرف این چای احتمال چاقی و اضافه وزن رو کمتر کرده و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شه.

کاربردهای مختلف چای پوئر

برگ های فرآوری و تخمیر شده ی پوئر که به صورت فشرده شده و کیک مانند نگه داری می شن رو بیشتر برای تهیه چای استفاده می کنند، چای حاصل از این برگ ها عطر و طعم بی نظیری داره که می تونه خواص زیادی برای بدن هم داشته باشه. در ادامه به نحوه ی تهیه این چای با روش های مختلف می پردازیم:

طرز تهیه و دم کردن چای پوئر

اگه پوئر رو به صورت کاملاً فشرده در اختیار دارین اون رو باید شکسته و باز کنین؛ اگر هم به صورت برگ های ریز دارین برای شستن اونا، مقدار مناسبی از برگ ها رو در ظرفی قرار داده و مقداری آب که هنوز به نقطه جوش نرسیده رو روش بریزین و سریع آب رو خالی کنید.

بعد از شستن پوئر، برگ چای چای آماده دم آوری هستند. شستن به این شیوه گرد و غباری که هنگام تخمیر روی برگ های چای نشسته است رو از بین می بره و به اصطلاح برگ ها رو بیدار می کنه. چای پوئر معمولاً طعم کهنه و مانده خاصی داره، اگر این طعم رو دوست ندارین می تونین با خیساندن و شستن چای در آب سرد قبل از دم کردن اون رو کمتر کنین.

چینی ها معتقدن برای دم کردن چای پیوئر بهتره از قوری های چینی استفاده کنین. اگه تمایل دارین طعم و عطر چاییتون قوی تر و غلیظ تر باشه، بهتره که دمای آب مورد استفاده تون به دمای 100 درجه نزدیک تر باشه و مدت زمان دم کشیدنش رو سعی کنین بیشتر از 3 دقیقه بذارین.

طرز تهیه چای پوئر با شیر یا شیرچای پوئر

در ظرفی مناسب مقداری شیر، پوست پرتقال، میخک و شکر ریخته، و به خوبی هم بزنین تا کاملا مخلوط بشن، بعد از این مرحله اون رو با شعله متوسط حرارت بدین تا به جوش بیاد. 

بعد از به جوش اومدن شعله رو کم کرده و برگ های چای رو به محتویات ظرف تون اضافه کنین. دوباره اون رو با شعله کم به مدت پنج دقیقه حرارت بدین، سپس شعله رو خاموش کرده، چای شیر رو از صافی گذرانده و نوش جان کنید.

طرز تهیه چای پوئر سرد  

مقداری آب رو بجوشونین و بهش شکر اضافه کنین، جوشوندن باید تا جائی ادامه داشته باشه که شکر اضافه شده به صورت کامل در آب حل بشه، در این مرحله برگهای چای رو مانند روش اول شسته و به آب جوش اضافه کنین. مخلوط رو برای مدت یک یا دو دقیقه بجوشونین و سپس شعله رو خاموش کنید.

در ظرف حاوی چای رو گذاشته و به مدت ۴ تا ۶ دقیقه منتظر بشین تا رنگ بده. در مرحله بعد چای رو از صافی عبور داده و بعد از خنک شدن در دمای اتاق اون رو داخل یخچال بذارین، بعد از اینکه به مدت دو یا سه ساعت در یخچال نگهش داشتین اون رو بیرون آورده و بعد از اضافه کردن چند تکه یخ میل کنید.

اطلاعات و ترکیبات دارویی چای پوئر

چایی پوئر دارای انواع آنتی اکسیدان ها و فلاونوئیدهای مختلفه که برای بدن سودمند هستند، همچنین این چای دارای مقداری کافئین، لووستاتین، انواع انزیم، مواد مغذی، املاح و مواد معدنی و …. است.

بخش های مورد استفاده ی چای پوئر

قسمت مورد استفاده ی گیاه پوئر همون برگ های تخمیر شده ی گیاهه که برای تهیه چای به روش های مختلف به کار برده می شه.

کاربرد چای پوئر در طب سنتی

در چین از چای پوئر برای درمان و رفع بیماری های زیادی استفاده می کنند، اونا معتقدن که تخمیر باعث شده خواص این چای چند برابر بشه. چینی ها می گن که این چای برای بالا بردن سطح هوشیاری، بهبود کیفیت خواب، تقویت سیستم ایمنی، بهبود هضم و عملکرد دستگاه گوارش، کاهش استرس، جلوگیری از سرماخوردگی، رفع سموم بدن و بهبود سلامت استخوان مورد مناسبیه.

مضرات استفاده ی بیش از حد چای پوئر

نوشیدن یک یا دو فنجان (240-480 میلی لیتر) از این چای هیچ خطری نداره و می شه گفت فواید زیادی هم به بدن می رسونه،  بیشتر عوارض جانبی  اون بر می گرده به مقدار کافئین موجود در آن. بسته به غلظت و قدرت دم کردن این چای می تونه حاوی 30 تا 100 میلی گرم کافئین در هر فنجان باشه.

بیشتر افراد می توانند روزانه تا 400 میلی گرم کافئین رو تحمل بکنند، اما در مصرف بیش از حد این چایی ممکنه عوارضی همچون بی خوابی، سرگیجه، لرز، آریتمی قلبی، کم شدن آب بدن و گاهی اسهال یا ادرار بیش از حد پیش بیاد. از اونجایی که غذاهای تخمیر شده ممکنه غلظت باکتریهای روده فرد رو تحت تأثیر قرار بدن، این چای ممکنه روی هضم غذا هم تأثیر گذاشته و به طور بالقوه باعث برخی ناراحتی های گوارشی بشه.

برای کودکان و زنان باردار و شیرده مصرف این چای توصیه نمی شه. و افراد مستعد به حساسیت باید زیر نظر پزشک و یا با احتیاط کامل این چای رو مورد استفاده قرار بدن.

 نکات کلیدی و مهم درباره ی چای پوئر

• چایی پوئر روی کاهش چربی های شکمی تاثیر زیادی می ذاره.
• اگر احساس کسلی می کنید نوشیدن یک فنجان چایی پوئر شما رو سرحال میاره.
• کیک های چایی پوئر رو در یک ظرف بدون نفوذ هوا در یک مکان تاریک و خنک نگه دارید.
• چای خام پوئر گران تر از نوع تخمیر شده ی اونه.