خواص چای سیاه، اطلاعات دارویی و کاربردهای آن

چای سیاه چیه؟

بعد از آب، چای دومین نوشیدنی پر مصرف در جهان است، این نوشیدنی یکی از ارزان ترین و محبوب ترین نوشیدنیها در دنیاست که متداول ترین نوع اون چای سیاه است. نوشیدن چای دارای فواید سلامتی بی‌شماری است، ولی نوشیدن بیش از حد اون هم می‌تونه اثرات منفی ای هم داشته باشه. در این متن اطلاعات خوبی از خواص چای سیاه یراتون نوشتیم، با ما همراه باشین:

چای، گیاهی از خانواده تئاسه (Teacae) و از جنس کاملیا (Camellia) با نام علمی Camellia sinensis است؛ که گیاهی خزان ناپذیر و همیشه سبز داره، گلهای گیاه چای؛ سفید، معطر و به طور خوشه ای و جمعی هستند، البته گلها به صورت تک گل در کنار برگها هم گاهی ظاهر می شن،  گل ها دارای پنج تا هفت گلبرگ و کاسبرگ و مقدار زیادی پرچم هستند. میوه چای به شکل کپسول است.

 چای سیاه هم از گیاه Camellia sinensis به دست میاد و اغلب با گیاهان دیگه برای طعم های مختلف مانندEarl Grey ، صبحانه انگلیسی یا چای، ترکیب می شه. این چای نسبت به چای های دیگه از نظر طعم قوی تر بوده و دارای کافئین بیشتری نسبت به اوناست، اما کافئین اون کمتر از قهوه است. چای سیاه همچنین فواید مختلفی برای سلامتی داره زیرا حاوی آنتی اکسیدان و ترکیباتی است که می تونه به کاهش التهاب در بدن کمک بکنه.

انواع چای سیاه

چای سیاه انواع مختلفی داره که عبارتند از:

چای بهاره

 محصولات چایی که در فصل بهار تولید می‌شه رو چای بهاره یا چین اول می‌گن. رنگ این چای بهاره بیشتره و طعم و عطر بسیار بهتری نسبت به بقیه انواع چای ایرانی داره. چای بهاره خودش به سه نوع تقسیم می شه که شامل سرگل، شکسته ممتاز و قلم هستند.

سرگل بهاره

در بهار، جوانه‌هایی بر روی بوته‌ی چای رشد می‌کنه، کشاورزان این برگ‌های جوان (معروف به غنچه‌ی سه برگ) رو دستچین کرده و به این برگ‌های بالایی بوته چای همان برگ‌ سرگل گفته می‌شه که بالاترین کیفیت در بین انواع چای ایرانی رو داره.

چای شکسته ممتاز

هنگام برداشت در بهار، کلیه برگ‌های چای اعم از برگ‌های جوان بالایی و پایینی و جمع می کنند، ساقه‌ یا چوب‌های بوته‌ی چای رو از اونجدا کرده و پس از فرآوری، برگ‌ها رو خرد می‌کنند که به چای شکسته ممتاز معروفه.

چای قلم

چایی قلم، درشت‌تر از بقیه ی چایی‌های ایرانی است و معمولاً از برگ‌های پایینی بوته چای به همراه ساقه‌ بوته چای تهیه می‌شه. پس از چیدن برگ‌ها از روی بوته‌ی چای، اونا رو خرد نمی‌کنند و به صورت برگ‌های درشت همراه با ساقه‌های خشک شده‌ عرضه می‌کنند که بهش چای قلم گفته می‌شه.

چای تابستانه یا چین دوم

پس از برداشت چای در اردیبهشت (چای بهاره)، دوباره شاخه‌های درختچه‌ی چای شروع به جوانه زدن می‌کنند و برگ‌های جدیدی تولید می‌شه که معمولاً در اوایل تیر ماه برداشت می‌شن اما این برگ‌ها کیفیت برگ‌های فصل بهار رو ندارند. به همین دلیل کمی تلخ‌تر بوده و رنگ و عطر کمتری دارند.

چای پاییزه یا چین سوم

کم‌کیفیت‌ترین نوع چای ایرانی، چای پاییزه است که معمولاً در مهر و آبان برداشت می‌شه. برگ‌های این چای طراوت کمتری نسبت به چای بهاره دارند، رنگ چای بسیار کمتره، خیلی تلخه و عطر و طعم خیلی کمتری نسبت به چای بهاره داره.

خواص چای سیاه

فواید چای سیاه خیلی زیاده، در اینجا فواید علمی چای سیاه برای سلامتی رو آورده ایم:

چای سیاه دارای خواص آنتی اکسیدانی است

آنتی اکسیدان ها به عنوان یک مجموعه ی کامل از فواید سلامتی شناخته شده اند. مصرف اونا می تونه به از بین بردن رادیکال های آزاد و کاهش آسیب سلول ها به خاطر تاثیرات منفی اونا در بدن کمک بکنه. آنتی اکسیدان ها به کاهش خطر بیماری مزمن کمک می کنند، پلی فنول نوعی آنتی اکسیدان است که در برخی غذاها و نوشیدنی ها از جمله چای سیاه یافت می شه.

گروه هایی از پلی فنول ها، از جمله کاتچین ها، تئافلاوین ها و تئاروبیگین ها، منابع اصلی آنتی اکسیدان های موجود در چای سیاه هستند و ممکنه سلامت کلی رو تقویت بکنند. یک مطالعه روی موش های آزمایشگاهی نقش تئافلاوین های چای سیاه و خطر دیابت، چاقی و افزایش کلسترول رو بررسی کرد. نتایج نشون داد که تئافلاوین میزان کلسترول و قند خون رو کاهش می ده.

مطالعه دیگه ای نقش کاتچین های عصاره چای سیاه بر وزن بدن رو بررسی کرد. این مطالعه نشون داد که کسانی که بطری حاوی 690 میلی گرم کاتچین از چای رو به طور روزانه به مدت 12 هفته مصرف کردند، کاهش چربی در بدنشون مشاهده شد.

چای سیاه سلامت قلب رو تقویت می کنه

چای سیاه دارای گروه دیگه ای از آنتی اکسیدان ها به نام فلاونوئیدها است که برای سلامت قلب مفید هستند. غیر از چای، فلاونوئیدها رو می توان در سبزیجات، میوه ها و شکلات تلخ یافت. مصرف منظم اونا می تونه به کاهش بسیاری از عوامل خطر بیماری قلبی از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا، افزایش سطح تری گلیسیرید و چاقی کمک بکنه.

یک مطالعه تصادفی نشون داد که نوشیدن چای سیاه به مدت 12 هفته به طور قابل توجهی مقدار تری گلیسیرید رو 36 کاهش می ده، سطح قند خون رو پایین میاره و نسبت پلاسما LDL / HDL رو کاهش می ده. مطالعه دیگه ای نشون داد که کسانی که روزانه سه فنجان چای سیاه می نوشند 11٪ کمتر از بقیه خطر ابتلا به بیماری های قلبی رو دارند.

چای سیاه کلسترول خون رو کاهش می ده

بدن حاوی دو لیپوپروتئین است که کلسترول رو به بدن منتقل می کنند، یکی لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و دیگری لیپوپروتئین با چگالی بالا  (HDL). LDL  به عنوان لیپوپروتئین “بد” در نظر گرفته می شه، چون کلسترول رو به سلولهای بدن منتقل می کنه. در همین حال، HDL  به عنوان لیپوپروتئین خوب شناخته می شه، چون کلسترول رو از سلولهای شما حذف و به کبد منتقل می کنه تا دفع بشن.

وقتی میزان LDL در بدن بیش از حد باشه، می تونه در رگ ها جمع شده و باعث رسوبات مومی موسوم به پلاک بشه. این امر می تونه منجر به مشکلاتی مانند نارسایی قلبی یا سکته مغزی بشه. یک مطالعه تصادفی نشون داد که نوشیدن پنج وعده چای سیاه در روز کلسترول LDL رو در افراد با سطح کلسترول بالا تا 11٪ کاهش می ده.

نتایج نشون داد که کاهش معنی داری در میزان LDL در کسانی که چای سیاه می نوشند، در مقایسه با کسانی که دارونما مصرف کردن، بدون هیچ گونه عارضه جانبی مشاهده شد. محققان نتیجه گرفتند که چای سیاه به بهبود سطح کلسترول افراد در معرض خطر بیماری قلبی یا چاقی کمک می کنه.

چای سیاه سلامت روده رو بهبود می بخشه

بر طبق مطالعات، نوعی از باکتری ها در روده فرد وجود داره که نقش مهمی در سلامتی ایفا می کنند. این باکتری ها می تونن نقش مهمی در کاهش خطر بیماری های خاص مانند بیماری التهابی روده، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی عروقی، چاقی و حتی سرطان داشته باشند.

پلی فنل های موجود در چای سیاه روده رو، با رشد باکتری های خوب و مهار رشد باکتری های بد، مانند سالمونلا سالم نگه می داره. علاوه بر این، چای سیاه حاوی خواص ضد میکروبی بالاست که با کمک به ترمیم مخاط دستگاه گوارش، مواد مضر رو از بین برده، باکتری های روده رو بهبود بخشیده و ایمنی بدن رو بهبود می بخشه.

چای سیاه به کاهش فشار خون کمک می کنه

فشار خون بالا تقریباً 1 میلیارد نفر در سراسر جهان رو تحت تأثیر قرار می ده، این عامل خطر ابتلا به نارسایی قلبی و کلیوی، سکته مغزی، از دست دادن بینایی و حملات قلبی رو افزایش می ده. خوشبختانه، تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی فرد می تونه فشار خون رو تا حد زیادی کاهش بده.

یک مطالعه تصادفی و کنترل شده نقش چای سیاه در کاهش فشار خون رو بررسی کرد. شرکت کنندگان طی شش ماه روزانه سه فنجان چای سیاه می نوشیدند. نتایج نشون داد، کسانی که چای سیاه می نوشیدند، در مقایسه با گروه مصرفی دارونما کاهش قابل توجهی در میزان فشار خون سیستولیک و دیاستولیک داشتند.

بر طبق تحقیقات، نوشیدن چای سیاه به صورت روزانه و همچنین استفاده از سایر اصلاحات در سبک زندگی مانند استراتژی های مدیریت استرس، روی کنترل فشار خون تاثیر زیادی می تونه داشته باشه.

چای سیاه خطر سکته مغزی رو کاهش می ده

سکته مغزی می تونه زمانی اتفاق بیفته که رگ خونی در مغز مسدود شده یا پاره بشه. این امر دومین علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان شناخته شده است. خوشبختانه 80٪ سکته های مغزی قابل پیشگیری هستند. به عنوان مثال، مدیریت رژیم غذایی، فعالیت بدنی، فشار خون و عدم استعمال سیگار می تونه به کاهش خطر سکته مغزی کمک بکنه.

جالبه بدونین، مطالعات نشون دادن که نوشیدن چای سیاه می تونه به کاهش خطر سکته مغزی کمک بکنه. یک مطالعه بر روی 74،961 نفر در طول بیش از 10 سال انجام شد. این مطالعه نشون داد که کسانی که روزانه چهار فنجان چای سیاه می نوشند 32٪ کمتر از کسانی که چای نمی نوشند خطر سکته مغزی رو دارند.

مطالعه دیگه ای داده های 9 مطالعه مختلف رو بر روی بیش از 194965 شرکت کننده بررسی کرد. محققان کشف کردند در افرادی که بیش از سه فنجان چای (هر دو چای سیاه یا سبز) در روز می نوشند، 21٪ خطر سکته مغزی، در مقایسه با افرادی که کمتر از یک فنجان چای در روز می نوشند، کاهش پیدا می کنه.

چای سیاه سطح قند خون رو پایین میاره

بالا رفتن سطح قند خون ممکنه خطر ابتلا به بیماری و عوارض سلامتی رو افزایش بده، در دیابت نوع 2، چاقی، بیماری های قلبی عروقی، نارسایی کلیه و افسردگی ثابت شده است که مصرف مقادیر زیادی شکر، به ویژه از نوشیدنی های شیرین، مقادیر قند خون و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 رو افزایش می ده.

هنگامی که قند مصرف می کنید، پانکراس هورمونی به نام انسولین ترشح می کنه تا قند رو به ماهیچه ها ببره تا برای انرژی مورد استفاده قرار بگیره. اگر بیش از نیاز بدن قند مصرف کنید، قند اضافی به صورت چربی ذخیره می شه. چای سیاه یک نوشیدنی عالی غیر شیرینه که مشخص شده به افزایش استفاده از انسولین در بدن کمک می کنه.

یک مطالعه آزمایشگاهی به بررسی خواص چای و اجزای سازنده انسولین پرداخت. نتایج نشون داد که چای سیاه فعالیت انسولین رو بیش از 15 برابر افزایش می ده. محققان نتیجه گرفتند که چندین ترکیب موجود در چای باعث بهبود سطح انسولین، به ویژه یک کاتچین به نام اپی گالوکاتکین گالات شده است. مطالعه دیگری روی موش ها اثرات عصاره چای سیاه و سبز رو بر روی سطح قند خون مقایسه کرد. نتایج نشون داد که هم قند خون رو کاهش داده و هم متابولیسم قند رو در بدن بهبود می بخشه.

چای سیاه به کاهش خطر سرطان کمک می کنه

بیش از 100 نوع مختلف سرطان وجود داره کف برخی از اونا قابل پیشگیری نیستند. با این وجود، پلی فنول های موجود در چای سیاه ممکنه از بقای سلول های سرطانی جلوگیری بکنه. در یک مطالعه آزمایشگاهی، اثرات پلی فنول موجود در چای بر روی سلولهای سرطانی تجزیه و تحلیل شد. مشخص شد که چای سیاه و سبز ممکنه در تنظیم رشد سلول های سرطانی و کاهش رشد سلول های جدید نقش داشته باشه.

مطالعه دیگه ای اثرات پلی فنول موجود در چای سیاه بر سرطان پستان رو تجزیه و تحلیل کرد. این مطالعه نشون داد که چای سیاه ممکنه به غلبه بر گسترش تومورهای پستان وابسته به هورمون کمک بکنه. اگرچه چای سیاه نباید به عنوان یک روش درمانی جایگزین برای سرطان در نظر گرفته بشه، اما برخی تحقیقات پتانسیل چای سیاه رو برای کمک به کاهش بقای سلول های سرطانی نشون داده اند.

به طور کلی، چای سیاه حاوی مقادیری پلی فنوله که ممکنه به مبارزه با سلول های سرطانی در بدن کمک بکنه. اگرچه مصرف چای سیاه سرطانی رو درمان نمی کنه، اما ممکنه به کاهش رشد سلول های سرطانی کمک بکنه.

چای سیاه تمرکز رو بهبود می بخشه

چای سیاه حاوی کافئین و یک اسید آمینه به نام L-theanine است که می تونه هوشیاری و تمرکز رو بهبود ببخشه، L-theanine  باعث افزایش فعالیت آلفا در مغز و در نتیجه ایجاد آرامش و تمرکز بهتر می شه. مطالعات نشون داده اند که نوشیدنیهای حاوی L-theanine و کافئین بیشترین تأثیر رو در تمرکز به دلیل وجود L-theanine بر مغز دارند.

این امر ممکنه به همین دلیل باشه که بسیاری از افراد پس از نوشیدن چای، انرژی پایدارتری نسبت به سایر نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه احساس می کنند. دو مطالعه تصادفی اثرات چای سیاه رو بر دقت و هوشیاری آزمایش کردند. در هر دو مطالعه، چای سیاه به طور قابل توجهی باعث افزایش دقت و هوشیاری در بین شرکت کنندگان در مقایسه با گروه مصرفی دارونما شد.

کاربردهای مختلف چای سیاه

چای سیاه رو به صورت چای یا جوشونده در میارن و مصرف می کنند، گاهی اوقات برای درمان اسهال چای سیاه رو با ماست مخلوط کرده و می خورند.

اطلاعات و ترکیبات دارویی چای سیاه

چای سیاه حاوی مقادیر زیادی ماده ضد سرطانی پلی فنل هاست، پلی فنل ها در طی فرآیند تولید چای سیاه و اکسیداسیون به مقدار زیادی از بین می ره. همچنین در چای سیاه مقداری کافئین وجود داره. همچنین دارای مقادیر زیادی ویتامین های K، D، C و ریبوفلاوین هستند. مقدار متوسطی از کلسیم، منیزیم، آهن، روی، سدیم، نیکل و فلوراید در اون وجود داره. چای سیاه حاوی مقداری قنده ولی فاقد هر گونه چربی و پروتئینه.

بخش های مورد استفاده ی چای سیاه

تنها قسمت مورد استفاده ی گیاه چای سیاه، همون برگ های فرآوری شده ی گیاه هستند که خواص تغذیه ای و درمانی داره. به عبارت دیگه بیشتر خواص چای سیاه در همون برگ های گیاه چای وجود داره.

کاربرد چای سیاه در طب سنتی

طبع چای سیاه در طب سنتی گرم و خشک بوده و برای پیشگیری از سرطان ها به خصوص سرطان معده، روده کوچک، کولون، پانکراس، ریه، پروستات و پستان استفاده می شده است. از این چای همچنین به صورت دارویی برای پیشگیری از کرم خوردگی دندان، رفع سوء هاضمه، میگرن، رفع علایم خستگی، رفع اسهال و درمان استفراغ استفاده می شه.

در آیورودا (طب هندی) از خواص چای سیاه برای رفع میگرن، بیماری قلبی، پایین آوردن تب، رفع خستگی، درمان اسهال و درمان بی اشتهایی استفاده می کنند. در طب چینی چای رو برای رفع اختلالات گوارشی، پیشگیری از سرطان، رفع تهوع، درمان میگرن و رفع اسهال ناشی از مالاریا به کار می برند.

داروهای هومیوپاتی برای رفع افسردگی، درمان یوء هاضمه، رفع سردرد و ناراحتی قلبی از چای سیاه تهیه می شه و در علم پزشکی نوین پیشگیری از سرطان و پیشگیری از پوسیدگی دندان رو تایید کردند.

مضرات استفاده ی بیش از حد چای سیاه

مصرف چای سیاه در حالت عادی و در مقادیر مناسب مشکلی ایجاد نمی کنه، اما برای بیمارانی که از ضربان سازهای مصنوعی قلب استفاده می کنند و مجبورند مرتباً از داروی وارفارین استفاده بکنند و همچنین نوزادان باید از مصرف چای سیاه خودداری بکنند. برای خانم های باردار، شیرده و افرادی که مستعد سنگ های کلیوی به خصوص اگزالات کلسیم هستند، باید با احتیاط مصرف بشه.

در حالت کلی مصرف چای سیاه به مقدار سه فنجان در روز در شرایط طبیعی هیچ گونه عارضه ای ایجاد نمی کنه ولی در مصرف بیش از اندازه ی اون حالت هایی مانند استفراغ، اسپاسم شکمی، بی قراری، هیجان زیاد، لرزش، بی خوابی، اضطراب و تپش قلب گزارش شده است.

 نکات کلیدی و مهم درباره ی چای سیاه

• عمده چای ایران در استان گیلان کشت و تهیه می شه.
• چای سیاه در گروه ضد سرطان ها قرار داره.
• چای سیاه می تواند به موهای مات وکدر درخشندگی بده.
• مخلوطی از حنا و چای سیاه مانند رنگ مو عمل می کنه.

جدول ارزش غذایی چای سیاه

چای، دم کرده از درشت مغذی ها و ریز مغذی هایی مطابق با جداول زیر تشکیل شده است که ارزش غذایی آن را می سازند

تشکیل دهنده اصلی	مقدار در100 گرم
انرژی (کالری)	1 کیلوکالری
کربوهیدرات	0.30 گرم
پروتئین	0.00 گرم
چربی	0.00 گرم
آب	99.70 گرم
فیبر	0.00 گرم
قند	0.00 گرم
کلسترول	0.00 میلی گرم

ویتامین های چای، دم کرده

نام ویتامین	مقدار در 100 گرم
ویتامین A	0.00 میکروگرم
ویتامین D	0.00 میکروگرم
ویتامین E	0.00 میلی گرم
ویتامین K	0.00 میکروگرم
ویتامین C	0.00 میلی گرم
تیامین (B1)	0.00 میلی گرم
ریبوفلاوین (B2)	0.01 میلی گرم
نیاسین (B3)	0.00 میلی گرم
کولین (B4)	0.40میلی گرم
پانتوتنیک اسید (B5)	0.01 میلی گرم
ویتامین B6	0.00 میلی گرم
فولات (B9)	5.00میکروگرم
ویتامین B12	0.00 میلی گرم

مواد معدنی چای، دم کرده

نام ماده معدنی	مقدار در 100 گرم
کلسیم	0.00 میلی گرم
آهن	0.02 میلی گرم
منیزیم	3.00 میلی گرم
فسفر	1.00 میلی گرم
پتاسیم	37.00 میلی گرم
سدیم	3.00 میلی گرم
روی	0.02 میلی گرم
مس	0.01 میلی گرم
منگنز	0.22 میلی گرم
سلنیم	0.00 میکروگرم