تخمه آفتابگردان، خواص و اطلاعات دارویی

ما به صورت روزانه ممکنه ته جیبمون تخمه آفتابگردان داشته باشیم و همزمان با کار اون رو بخوریم، تخمه آفتابگردان یکی از خشکبار خیلی پرطرفدار در میام ماست و غیر از ارزش غذایی خواص درمانی زیادی هم داره. در این متن سعی می کنیم اطلاعات مناسبی از خواص و نکات دارویی این ماده غذایی بهتون بدیم، با ما همراه باشین:

تخم آفتابگردان چیه؟

آفتابگردان با نام علمی Helianthus Annuus گیاهی از خانواده Asteraceae با نام انگلیسی Sunflower Seed است، این گیاه، گیاهی یک ساله و ارتفاعی متغیر بین یک و نیم متر تا سه و نیم متر پیدا می کنه، این گیاه دارای گل آذینی بزرگه که در این گل آذین گلچه های کوچکی وجود داره که از اون دانه های آفتابگردان تشکیل می شه.

در وسط گل قرمز، زرد یا نارنجی رنگ اون، دایره ای قهوه ای رنگ وجود داره که تخمه های آفتابگردان دور تا دور اون رو گرفته اند، ساقه ای خشن، پر مو، گسترده و دندانه دار داره که از اون برگهای خشن گیاه خارج می شن، از برگهای گیاه آفتابگردان برای تغذیه دام ها استفاده می شه، ساقه های گیاه هم محتوی فیبر هستن که قابلیت استفاده در صنایع کاغذ سازی رو دارند.

نام علمی گیاه آفتابگردان (Helianthus Annuus) از واژه یونانی Helius(خورشید) و anthos (گل) مشتق شده است و به نام گل خورشید نامگذاری شده است، لغت Annuus هم به معنی سالانه است و اشاره به رشد سالانه گیاه آفتابگردان دارد.

تاریخچه تخم آفتابگردان

آفتابگردان گیاهی است که سابقه استفاده از اون به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد بر گرده، محققان معتقدند جد اصلی این گیاه در قسمتهایی از آمریکای شمالی تا آمریکایی مرکزی پراکنش داشته است، گیاهان وحشی آفتابگردان در اطراف رودخانه می سی سی پی و مکزیکو سیتی مشاهده شده اند و تمدن اینکاها اولین تمدنی بودند که از این گیاه استفاده می کرده اند.

این گیاه در سال ۱۵۵۲ و توسط جهانگردان اسپانیایی از قاره آمریکا به قاره اروپا منتقل شده است، ابتدا در اروپا این گیاه رو به عنوان یک گیاه زینتی پرورش می دادند، از قرن هفدهم میلادی استفاده از دانه های بو داده ی اون رایج شد، در اوایل قرن نوزدهم میلادی استفاده از دانه های آفتابگردان برای استخراج روغن متداول شده است.

امروزه بزرگترین کشورهای تولید کننده آفتابگردان به ترتیب تولید عبارت از کشورهای چین، آمریکا، روسیه، اوکراین و کشورهای اروپایی می باشند، آفتابگردان گل رسمی ایالت کانزاس در کشور آمریکا و گل ملی کشور اوکراین می باشد، بزرگترین کشورهای تولید کننده از نظر میزان تولید دانه آفتابگردان به ترتیب عبارت از کشورهای روسیه، اوکراین، آرژانتین، چین، هند، آمریکا، فرانسه، مجارستان، رومانی، ترکیه، بلغارستان و آفریقای جنوبی هستند.

خواص تخمه آفتابگردان

تخم آفتابگردان یکی از پرکاربردترین آجیل و خسکبارهای موجود در بازاره که خواص فراوانی هم داره، می تونین بعضی از خواص اون رو در ادامه مطالعه کنید:

تخمه آفتابگردان التهاب رو کاهش می ده

التهاب کوتاه مدت یک پاسخ ایمنی طبیعی در برابر حملات یا بیماری هاست، اما التهاب مزمن یک عامل خطر برای بسیاری از بیماری های مزمن می تونه باشه، به عنوان مثال، بالا رفتن سطح خون نشانگر التهابی پروتئین واکنش پذیر C با افزایش خطر بیماری قلبی و دیابت نوع 2 ارتباط داره.

در مطالعه ای بر روی بیشتر از 6000 بزرگسال انجام شد، به اونا حداقل پنج بار در هفته تخمه آفتابگردان و سایر دانه ها رو دادند، مشخص شد، اونایی که تخمه مصرف کرده بودند در مقایسه با افرادی که هیچ دانه ای مصرف نکردند، 32٪ سطح پروتئین واکنش پذیر C در حد سلامت داشتند.

همچنین، ویتامین E در دانه های آفتابگردان به وفور یافت می شه، این ویتامین به کاهش سطح پروتئین واکنش پذیر C کمک می کنه. غیر از ویتامین ها، فلاونوئیدها و سایر ترکیبات گیاهی موجود در تخمه آفتابگردان هم می تونن به کاهش التهاب کمک بکنند.

تخمه آفتابگردان از بیماری های قلبی جلوگیری می کنه

فشار خون بالا یک عامل مهم در ابتلا به بیماری های قلبی است که می تونه منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی بشه، ترکیبی در دانه های آفتابگردان وجود داره و آنزیمی که باعث انقباض رگ های خونی می شه رو مسدود می کنه. در نتیجه، به رگ های خونی بدن کمک می کنه تا فشار خون پایین بیاد.

همچنین منیزیم موجود در دانه های آفتابگردان خواص کاهنده سطح فشار خون رو دارن. علاوه بر این، دانه های آفتابگردان غنی از اسیدهای چرب اشباع نشده، به ویژه اسید لینولئیک هستن. بدن انسان از اسید لینولئیک برای ساختن ترکیبی مانند هورمون استفاده می کنه که باعث شل شدن رگ های خونی شده و در نهایت باعث کاهش فشار خون می شه. این اسید چرب همچنین به کاهش کلسترول هم کمک می کنه.

در یک مطالعه 3 هفته ای، زنان مبتلا به دیابت نوع 2 که به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل روزانه 1 اونس (30 گرم) دانه آفتابگردان مصرف می کردند، 5٪ فشار خون سیستولیک رو تجربه کردند. علاوه بر این، در گزارشی از 13 مطالعه، افرادی که تخمه مصرف کرده بودند بیشترین میزان مصرف اسید لینولئیک رو داشتند، 15٪ کمتر در معرض خطر بیماری های قلبی مانند حمله قلبی و 21٪ کمتر در معرض خطر مرگ در بیماری های قلبی بودند.

تخمه آفتابگردان به کنترل دیابت کمک می کنه

اثرات دانه آفتابگردان بر قند خون و دیابت نوع 2 در چند مطالعه آزمایش شده و امیدوار کننده به نظر می رسه، مطالعات انجام شده نشون می دن افرادی که به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی در طول روز 1 اونس (30 گرم) دانه آفتابگردان می خورند، ممکنه در مدت شش ماه قند خون ناشتای اونا حدود 10 درصد کاهش پیدا بکنه، اثر کاهش دهنده قند خون در دانه های آفتابگردان ممکن است تا حدی به دلیل ترکیب گیاهی اسید کلروژنیک موجود در اون باشه.

مطالعات همچنین نشون می دن که افزودن دانه های آفتابگردان به غذاهایی مانند نان ممکن است به کاهش اثر کربوهیدرات بر قند خون کمک بکنه. پروتئین و چربی دانه ها سرعت تخلیه معده انسان رو کاهش داده و اجازه می ده قند از کربوهیدرات به تدریج آزاد بشه.

تخمه آفتابگردان به فرد پوست و استخوان سالم هدیه می کنه

دانه های آفتابگردان حاوی اسیدهای چرب امگا 6 هستند که انسان برای داشتن پوست سالم به اون نیاز داره، تحقیقات نشون می ده که کمبود اسید چرب ضروری به طور قابل توجهی بر عملکرد و ظاهر پوست تأثیر می ذاره. با در نظر داشتن این موضوع، گنجاندن منابع اسیدهای چرب ضروری در رژیم غذایی می تونه به جلوگیری از بیماری های پوستی مانند درماتیت کمک کرده و اثرات پیری بر روی پوست رو به طور چشمگیری پایین بیاره. دانه های آفتابگردان غیر از اسیدهای چرب همچنین حاوی روی هستن که یک ماده معدنی برای سلامت پوست است. تخمه آفتابگردان حاوی مقادیر زیادی مواد معدنی از جمله منیزیم، کلسیم و فسفره که این مواد معدنی برای سلامت استخوان ها مواردی ضروری هستند.

تخمه آفتابگردان به کاهش کلسترول کمک می کنه

وجود ماده ای به نام سینارین در تخمه های آفتابگردان می تونه باعث کاهش تری گلیسیرید و کلسترول خون بشه، تاثیری که به طور بالقوه ممکنه برای افراد مبتلا به هایپرگلیسمی یا چربی خون مفید باشه. یک مطالعه آزمایشی در مقیاس کوچک، که بر روی 50 بزرگسال مبتلا به چاقی انجام شد، این نتیجه رو به دست داد که عصاره دانه آفتابگردان کلسترول خون رو کاهش داده و به اونا کمک کرده تا وزن بدنی مناسب و توده چربی سالم داشته باشند.

تخمه آفتابگردان اثرات ضد سرطانی داره

دانه های آفتابگردان منبع غنی از کاروتنوئیدها و توکوفرول ها هستند که به عنوان آنتی اکسیدان عمل کرده و از آسیب رادیکال های آزاد به بدن جلوگیری می کنند، آنتی اکسیدانها با خنثی سازی رادیکال های آزاد از بروز بسیاری بیماری ها از جمله سرطان و بیماری های قلبی جلوگیری می کنند.

مطالعاتی در سال 2020 روی این ادعا انجام شد و نشون داد که تخمه و روغن آفتابگردان برای مواردی مانند تصلب شرایین، بیماری های شریانی، سکته، فشار خون بالا، جلوگیری و رفع سرطان مفیده. انسان در حالت عادی نمی تونه توكوفرول یا ویتامین E رو در بدن خودش درست بكنه و باید اون رو از طریق رژیم غذایی بدست بیاره. بنابراین، گنجاندن تخمه آفتابگردان در رژیم غذایی روش مناسبی است.

تخمه آفتابگردان اثرات ضد میکروبی داره

مطالعات زیادی روی خواث تخم آفتابگردان انجام شده و اکثراً نشون داده اند که تخم آفتابگردان خواص ضد التهابی، ضد قارچ، آنتی باکتریال (ضد باکتری) و اثرات التیام زخم رو در خود داره و این خواص همگی به خاطر وجود ترکیباتی مانند فنل، تانن و ساپونین است.

بایدها و نبایدهای مصرف تخم آفتابگردان

مصرف تخمه در حالت عادی و به میزان توصیه شده مشکلی پیش نمیاره، اما مصرف زیاد تخمه آفتابگردان باعث افزایش وزن، جوش زدن پوست، مشکلات کلیوی و افزایش فشار خون می شه. به خاطر وجود فسفر در تخمه ممکنه در مصرف زیاد اون مسمویت غذایی ناشی از فسفر به وجود بیاره که این مسمومیت می‌تونه به کلسیفیکاسیون (آهکی شدن) بافت‌های غیراسکلتی منجر شده و به کلیه‌ها آسیب بزنه.

همچنین ممکنه مسمویت ناشی از سلنیوم هم ایجاد بشه که می‌تونه به علائم سلنوزیز مانند تردی و شکنندگی موها و ناخن‌ها، خارش پوست، خستگی و بی حوصلگی و حتی به مرگ هم منجر بشه. یک وعده‌ی ۱۵۰ گرمی تخمه آفتابگردان تقریبا ۳۰ درصد میزان مجاز فسفر و سلنیوم اعلام‌شده توسط مؤسسه‌ی سلامت آمریکا رو فراهم می‌کنه.

مصارف و کاربردهای تخم آفتابگردان

دانه های آفتابگردان آجیلی پر طرفدار هستن و به عنوان میان وعده ای سالم می تونن استفاده بشن. روغن حاصل از تخم آفتابگردان، روغنی مناسب برای پخت و پزه. غیر از استفاده به صورت خشکبار و آجیل شما می تونین به روشهای زیر از تخمه آفتابگردان استفاده کنید:

• مغز تخمه روی انواع سالاد بپاشید.
• اونا رو با غلات سرد یا گرم مخلوط کنید.
• می تونین مغز تخمه رو روی ماست پاشیده و میل کنید.
• مغز تخمه ها رو به سیب زمینی سرخ شده اضافه کنید.
• اون رو روی سبزیجات تفت داده شده بپاشید.
• دانه ها رو خرد کرده و به عنوان روکش ماهی استفاده کنید.
• مغز تخمه رو به شیرینی، نان و کلوچه اضافه کنید.

جدول ارزش غذایی تخم آفتابگردان

دانه یا تخمه آفتابگردان از درشت مغذی ها و ریز مغذی هایی مطابق با جداول زیر تشکیل شده است که ارزش غذایی آن را می سازند.

تشکیل دهنده اصلی	مقدار در100 گرم
انرژی (کالری)	326 کیلوکالری
کربوهیدرات	35.83 گرم
پروتئین	48.06 گرم
چربی	1.61 گرم
آب	7.47 گرم
فیبر	5.20 گرم
قند	0.00 گرم
کلسترول	0.00 میلی گرم

ویتامین های تخمه آفتابگردان

نام ویتامین	مقدار در 100 گرم
ویتامین A	2.00 میکروگرم
ویتامین D	0.00 میکروگرم
ویتامین E	0.00 میلی گرم
ویتامین K	0.00 میکروگرم
ویتامین C	1.30 میلی گرم
تیامین (B1)	3.19 میلی گرم
ریبوفلاوین (B2)	0.27 میلی گرم
نیاسین (B3)	7.31 میلی گرم
کولین (B4)	0.00میلی گرم
پانتوتنیک اسید (B5)	6.60 میلی گرم
ویتامین B6	0.75 میلی گرم
فولات (B9)	222.00میکروگرم
ویتامین B12	0.00 میلی گرم

مواد معدنی تخمه آفتابگردان

نام ماده معدنی	مقدار در 100 گرم
کلسیم	114.00 میلی گرم
آهن	6.62 میلی گرم
منیزیم	346.00 میلی گرم
فسفر	689.00 میلی گرم
پتاسیم	67.00 میلی گرم
سدیم	3.00 میلی گرم
روی	4.95 میلی گرم
مس	1.71 میلی گرم
منگنز	1.98 میلی گرم
سلنیم	58.20 میکروگرم