بنه (سقز) و خواص شگفت انگیز آن

در این مقاله می خواهیم اطلاعاتی درباره ی بنه(سقز)، خواص بنه و کاربردهای آن در اختیارتون بگذاریم:

بررسی مختصر بنه

بنه همون میوه درخت سقز است، به عبارت دیگه پسته ی کوهی میوه ای ریز دانه و خوشمزه است که از قدیم الایام از میوه، شیره، برگ درخت برای مصارف غذایی و دارویی سود می برده اند، در طب باستان و سنتی برای این درخت و فرآورده های اون کاربردها و خواص زیادی بر شمردن.

خواصی همچون رفع درد مفاصل، تقویت عمومی بدن، پیشگیری از سرطان، تقویت نیروی جنسی، رفع اسهال، تقویت کننده ی حافظه، رفع خلط سینه و ریه، دفع کرم معده و روده، رفع ترکهای لب، رفع شب کوری، دفع سنگ های ریز، صاف کردن صدا و متعادل کردن طبع بدن و رفع سردی مزاج از ویژگی های این درخت محسوب می شه.

خواص بنه

دانه، شیره، برگ و عصاره ی پسته ی کوهی دارای خواص بیشماریه که برای انواع مشکلات بدن انسان می تونه تأثیرات بسیاری داشته باشه، در زیر بطور خلاصه مهم ترین تأثیرات اون رو براتون تشریح می کنیم:

بنه و پاکسازی معده و تقویت اندام گوارشی

خوردن دانه و آدامس حاصل از سقز نقش بسیار مهمی در پاکسازی معده و تقویت دستگاه گوارش داره. این ماده بخاطر وجود انواع آنتی اکسیدانها از مشکلات گوارشی پیشگیری کرده و همچنین بوی بد دهان رو رفع می کنه. برگ بنه هم خواص زیادی داره، تسکین التهابات معده از مجموعه خواص برگ بنه برای معده است.

بنه و خواص تقویت جنسی

خوردن ميوه بنه برای افرادی که کمری ضعیف دارن و در انزال جنسی با مشکل مواجه هستن خیلی مفید بوده و تأثیراتی شبیه داروهای تقویت جنسی برای بدن داره، در طب سنتی برای رفع مشکلات جنسی مصرفش توصیه شده و جهت تقويت نيروی جنسی مفيد تلقی می شه.

بنه و خواص آنتی باکتریال

میوه ی سقز، عصاره و شیره ی پسته کوهی اثرات قوی ضد میکروبی داره و در رفع انواع عفونت های میکروبی در طب سنتی کاربردی بلند بالا داره، در تحقیقاتی مشخض شد که خواص آنتی بیوتیکی سقز برابر با تعدادی از آنتی بیوتیک های شیمیاییه.

بنه و تحکیم استخوان

دانه ی پسته کوهی برای درمان نرمی استخوان خیلی مفیده. همچنین استفاده مرتب سقز منجر به تسکین دردهای مفصلی و روماتیسمی می شه. مصرف بنه برای آرام کردن درد کمر، درد پشت و درد قولنج بسیار موثره، همچنین به عقیده طبیبان طب سنتی مالیدن پماد زرده تخم مرغ محلی و سقز برای ترمیم شکستگی استخوان خیلی تأثیر داره.

بنه و تکرر ادرار

پسته کوهی سرشار از ویتامین، آنتی اکسیدان، املاح و مواد معدنی و ترکیبات مدره و با آبرسانی بسیار به درمان تکرر ادرار و قطره قطره دفع شدن اون کمک می‌کنه.

بنه و اختلالات و نارسایی های کبدی

سقز دارای طبع گرمه و با ترکیبات منحصر بفردش باعث تعریق و دفع سموم و مواد زاید از بدن بخصوص از طریق پوست می شه، دفع نشدن مواد زاید و سموم نشانه ی نارسایی های کبدیه که بنه یا سقز کوهی کبد رو تقویت کرده و منجر به درمان نارسایی های اون می شه.

بنه و درمان کم خونی

کم بودن ترکیباتی به نام فولات می‌ تونه منجر به ایجاد مشکلاتی مانند کم خونی بشه. کمبود این ماده همچنین عامل ایجاد بیماری‌های قلبی – عروقیه. با توجه به اینکه پسته حاوی فولات و آهن هست، به بهبود کم خونی کمک شایانی می کنه.

بنه و خواص روی اعصاب

سقز با مواد مغذی و انواع ویتامین به تقویت اعصاب و افزایش قدرت حافظه کمک می کنه، به طوری که توصیه می شه، افراد کهنسال و سال خورده برای جلوگیری از بروز آلزایمر از مغز بنه بطور مداوم و روزانه استفاده بکنن.

اطلاعات دارویی و درمانی بنه

شیره و دانه ی سقز ترکیبات غذایی و شیمیایی زیادی داره، اما مهمترین ترکبیات اون شامل کاروتنوئید­ها، توکوفرول­ها، اسیدهای چرب غیر اشباع، فنول­ها، و در نهایت فیتواسترول است.

بخش های مورد استفاده ی بنه

دانه (هم بصورت تازه و هم بصورت خشک و پودر شده)، برگ درخت، روغن، شیره و عصاره ی اون استفاده های دارویی، بهداشتی، غذایی و صنعتی دارن.

کاربرد بنه در طب سنتی و اسلامی

در طب سنتی برای پسته ی کوهی (سقز) طبعی گرم و خشک در نظر گرفتن و در درمان کم خونی، رفع کرم های معده و روده، تقویت اندام گوارشی، تسکین درد کمر و قولنج عضلات، تقویت اعصاب، تقویت نیروی جنسی و رفع زود انزالی، درمان اختلالات و نارسایی های کبدی و درمان التهاب و زخم ها استفاده می کردن.

نحوه ی استفاده از بنه

از میوه ی پسته ی کوهی (بنه) بصورت تازه و نیز خشک شده استفاده میشه، در کردستان میوه ی سقز (بنه) رو برای خوشبو و خوشمزه کردن داخل دوغ می ریزن، برگ و شیره ی حاصل از پسته کوهی، در صنعت داروسازی کاربرد فراوانی داره. همچنین، قسمت های مختلف درخت پسته کوهی، مصارف صنعتی زیادی داره و از دانه‌های اون نوعی روغن خوراکی بسیار خوب، به دست میاد.

مضرات استفاده ی بیش از حد بنه

در کل مصرف پسته کوهی منع و ضرری نداره، فقط استفادی بیش از حد اون شاید باعث زخم شدن دهان شده و در مواردی مشاهده شده که باعث کم اشتهایی هم می شه. البته استفاده ی متعارف اون نه تنها ضرر نداره بلکه خیلی هم مفیده.

شیره ی بنه

شیره ی سقز یا رزین یا به نوعی دیگه صمغ از جمله مفید ترین محصول این گیاه دارویی محسوب می شه که استفاده از اون فواید بسیاری رو برای سلامت شخص به دنبال داره. این شیره، صمغی به رنگ سبز خیلی روشن، غلیظ و بسیار چسبنده‌ هست که استفاده ی دارویی فراوان داره و در طب سنتی به عنوان یک ملین قوی در درمان یبوست و درمان ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شده است.

 ۲۵ درصد از شیره ی سقز حاوی روغنی به نام تربانتینه که کاربردهای فراوانی در صنعت داره. همچنین شیره ی سقز در تهیه آدامس، عطر، خوشبوکننده‌ها، حشره‌کش‌ها و در صنعت داروسازی هم در تهیه نرم‌کننده‌ها و ضد عفونی‌کننده‌های مختلف کاربرد داره.

علاوه بر موارد بالا، در صنعت پلاستیک‌سازی، تهیه واکس کفش، چرم و صنعت چاپ مورد استفاده است. در کشور ما به علت نبود صنایع تبدیلی مناسب، اکثر سقز تولیدی در ایران به خارج از کشور صادر می شه و به عنوان مواد پایه بسیاری از صنایع یاد شده بکار برده می‌شه.

نکات کلیدی و مهم درباره ی بنه

• عصاره ی سقز (بنه) اثرات ضد میکروبی داشته و جایگزین مناسبی برای اواع آنتی بیوتیک تلقی می شه.
• استفاده از عصاره ی تهیه شده از بنه، به صورت موضعی به درمان سستی کمر کمک کرده و منجر به رفع زود انزالی می شه.
• میوه ی پسته وحشی یا بنه،  خلط های سینه و ریه رو پاکسازی می کنه.
• روغن پسته ی کوهی (بنه) سرشار از تربانتیتنه.
• در کردستان از درخت سقز نوعی شیره می گیرن که خواص دارویی داره و نیز بصورت آدامس مصرف می شه.

اطلاعات عمومی درباره ی بنه

بنه درختی برگریز که رشد اون به 9 متر می رسه، از سرده ی پسته هاست که انواع مختلفی داره، درختچه ای دو پایه، دارای برگ‌های تک شانه‌ای (دارای ۱ تا ٧ برگچه) برگچه‌های بیضی و تخم‌مرغی، شکل میوه کروی به قطر حدوداً ۵ میلی‌متر، رنگ اون در وقت میوه دادن صورتیه بعد از مدتی قرمز و در زمان رسیدن کامل، پوشش میوه سبز رنگ می‌شه.

درخت دارای شاخه و برگهای معطره و دانه ی اون در حدود 7 میلی متر طول و 6 میلی متر عرض داره، سه نوع از این درخت در ایران رویش داره که به نامهای “کسور” (بنه کابلی)، “چاتلانقوش” و “سقز” (گلخنک یا بنه لری) معروفن. اسم علمی درخت Pistacia atlantica، در انگلیسی بهش turpentine یا terebinth و گاهی Wild pistachio گفته می شه و در زبان فارسی به پسته کوهی، بنه و سقز معروفه.

تاریخچه کلی و محل رویش بنه

در کتاب اسکندر کبیر توسط رابین لین فاکس ذکر شده که: هنگامی که یک پادشاه پارسی صاحب تاج و تخت شد، به پاسارگاد محل آرامگاه کوروش رفت و با پوشیدن نوعی لباس چرمی وعده ای غذایی شامل انجیر، شیر ترش و برگ درخت تربانتین (پسته کوهی) میل کرد.

غیر از این معتبرترین منبعی که از تربانتین یا سقز یاد کرده است؛ کتاب عبری دره اله است که به دره ای اشاره می کنه که به دره ی سقز یا تربانتین معروفه، همان دره ای که دیوید در اون با گلیات جنگید. 

محل رویش بنه

سقز یا پسته کوهی بومی بخشی از اوراسیا، فلات ایران تا شمال آفریقا است، در ایران این گیاه رو می شه در استان های کردستان، لرستان، خراسان، خوزستان، فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان دید.

در این نوشته با عنوان بنه(سقز) و خواص شگفت انگیز آن اطلاعات نسبتاً کاملی در مورد بنه، پسته کوهی یا سقز در اختیارتون گذاشتیم، امیدواریم توانسته باشیم مقداری به اطلاعات عمومی شما در مورد گیاهان دارویی افزوده باشیم. سپاس از همراهیتون.

منابع:

herbpathy.com

ncbi.nlm.nih.gov