فهرست مطالب
احتمالا اکثراً تو برنامه های پزشکی تلویزیون، در مراجعه به دکتر یا در صحبت با افرادی که در کادر درمان هستن از آنتی اکسیدان و مواردش چیزایی شنیدین، اما شاید به درستی نمیدونین آنتی اکسیدان چیه؟ چه فایده ای داره و یا چگونه کار میکنه؟ امروز میخوام در مورد آنتی اکسیدان و آنتی اکسیدان ها و فوایدش مطالبی رو براتون بگم، ایشالا که بدرد بخور باشه و بتونم موردی هر چند ناچیز به معلوماتتون اضافه کنم.
آنتی اکسیدان چیه؟
آنتی اکسیدان ها ترکیبات مولکولی هستن که در مواد غذایی مصرفی ما یافت میشن و آسیب های سلولی رو به تاخیر انداخته یا متوقف میکنن، آنتی اکسیدان ها در بسیاری از مواد غذایی بخصوص سبزیجات موجودن، اونا با تمیز کردن یا حذف مواد زاید موجود در سلول که رادیکال های آزاد نام دارن، جلوی آسیب دیدن سلول ها رو میگیرن.
آنتی اکسیدانها از مصرف و هضم غذا در بدن آزاد شده و از طریق جریان خون و سلول ها عبور میکنن و مانع آسیب های ناشی از فعالیت رادیکال های آزاد میشن، از آنتی اکسیدان بعنوان روبنده ی (تمیز کننده) رادیکال های آزاد هم نام می برن.
بدن برای محافظت در برابر رادیکال های آزاد از آنتی اکسیدان های مخصوص خود استفاده میکنه، ممکنه خود بدن در درون خودش آنتی اکسیدان تولید کنه که بهش آنتی اکسیدان درون زا میگن، یا اینکه از طریق غذاهایی که مصرف میشه اونا رو جذب کنه که اگزوژن نامیده میشن. بهترین منبع برای آنتی اکسیدان میوه و سبزیجاتن، غذا یا میوه هایی که سرشار از آنتی اکسیدانن رو غذاهای کاربردی هم میگن، شما میتونین با گنجوندن این موارد در رژیم غذاییتون جذب آنتی اکسیدان رو برای بدنتون بالاتر ببرین:
محصولات لبنی، تخم مرغ و جگر که همگی دارای ویتامین هستن. اکثر میوه ها و سبزیجات، بخصوص انواع توت ها، پرتقال و فلفل ها که سرشار از ویتامین c هستن. آجیل و تخمه، روغن آفتابگردان، روغنهای گیاهی و سبزیجات دارای برگ سبز که ویتامین E دارن. چای سبز و سیاه، انگور قرمز، انار و زرشک و عناب و …… همه و همه منایع غنی آنتی اکسیدانن.
انواع آنتی اکسیدان ها
هزاران ماده وجود دارن که میتونن بعنوان آنتی اکسیدان عمل کنن، البته هر کدام نقش مخصوص خودشون رو ایفا میکنن که درکنار دیگر آنتی اکسیدان ها به بهبود عملکرد بدن و ارگانهای اون کمک می کنن. آنتی اکسیدان چیه؟ آنتی اکسیدان فقط نام یه ماده نیس بلکه معرف طیف وسیعی از مواده که موثر بر عملکرد بدنن. اینجا انواع و نمونه هایی از آنتی اکسیدان رو میارم که از خوردن و مصرف غذاها یا بطور کلی از بیرون بدن جذب میشن:
ویتامین A
ویتامین A در مواد غذایی همچون شیر، ماست و بصورت کلی لبنیات، تخم مرغ و جگر پیدا میشه.
ویتامین C
میوه ها و سبزیجات، سیب زمینی، کلم، گوجه و شلغم منابع سرشار ویتامین Cین.
ویتامین E
تخمه و روغن آفتابگردان، بادام، کیوی، زردآلوی خشک، زیتون و مارچوبه منابع مهم ویتامین E هستن که برای پاکسازی و سم زدایی بدن هم مفیدن.
بتاکاروتن
کاهو، چغندر، اسفناج، شلیل، طالبی و انبه منابع خوبی برای بتاکاروتنن که خاصیت ضد سرطانی هم دارن.
لیکوپن
هندوانه، گوجه فرنگی، خرمالو و گریپ فروت دارای مقادیر زیادی لیکوپنن که گرفتگی عروق رو کاهش میدن.
لوتئین
لیکوپن در گردو، ماهی سالمون، انواع توت و چای سبز وجود داره که این خوراکیا برای سلامت چشم هم مفیدن.
سلنیوم
ماهی تن، تخمه ی آفتابگردان، گوشت مرغ و قارچ دارای سلنیومن که برای بهبود عملکرد غده ی تیروئید نقش بسزایی دارن.
منگنز
منگنز در جوانه ی گندم، سبوس، آجیل ها، تخم کتان و پودر فلفل وجود داره، منگنز برای بهبود زخم و جراحات و ترمیم استخوان مفیده.
و ………
فواید آنتی اکسیدان ها
وجود رادیکالهای آزاد و فعالیت های اونا باعث استرس اکسیداتیو میشه، و استرس اکسیداتیو طولانی مدت ریسک ابتلا به بسیاری از بیماریها رو بیشتر میکنه. پس جذب آنتی اکسیدان در جلوگیری از استرس اکسیداتیو و ابتلا به بیماری ها نقش بسزایی داره و با خنثی کردن تأثیر رادیکال های آزاد، بدن رو در برابر بیماری ها محافظت میکنه، آنتی اکسیدان ها بعنوان روبنده (قاتل) رادیکال های آزاد، اهدا کننده ی هیدروژن، اهدا کننده ی الکترون، تجزیه کننده اکسید و مهار کننده ی آنزیم ها عمل میکنن و مانع بیماری ها میشن، تعدادی از این بیماری ها به شرح زیرن:
- سکته مغزی
- آرتریت (التهاب مفاصل)
- بیماری های تنفسی
- نابینایی بر اثر دژنراسیون ماکولا
- آمفیزم
- پارکینسون
- پیری زودرس پوست و مو
- انواع سرطان ها
- اترواسکلروز و بیماری های قلبی
- انواع بیماری های ایسکمی و التهابی.
- تضعیف سیستم ایمنی بدن و ………
به استرس اکسیداتیو اشاره کردم، الان میخوام یکم در مورد اون براتون بگم:
استرس اکسیداتیو چیه؟
اگر سطح آنتی اکسیدان و رادیکال های آزاد در یک حد نباشن یا بطور کلی میونشون تعادل نباشه، رادیکالهای آزاد بیش از حد رشد میکنن و زیاد میشن و به این ترتیب استرس اکسیداتیو به وجود میاد که در اون مولکولهای حیاتی و مهم بدن آسیب میبینن و باعث مرگ سلولی میشن. در اطراف ما عوامل و شرایط بسیاری هستن که رادیکالهای آزاد رو افزایش میدن و باعث استرس اکسیداتیو میشن. شرایطی مثل:
- دیابت
- استفاده ی بیش از حد چربیهای اشباع نشده و ترانس
- دود سیگار و آلودگی محیط
- استشمام سم و وجود انواع سموم
- عفونت های ویروسی و قارچی
- مصرف الکل و فراورده های الکلی
- التهاب مفاصل و آسیب های ناشی از اون
- تمرینات ورزشی شدید و طولانی مدت و ………
افزایش مصرف آنتی اکسیدان در دنیای پر تنش و استرس امروز مورد مهمیه که باید بهش توجه کرد، از اونجایی که بدن نمیتونه آنتی اکسیدان مورد نیازشو بصورت کامل تامین کنه، باید از طریق رژیم غذایی مقادیری از ویتامین ها، آنزیمها و مواد معدنی مورد نیاز خودش رو تهیه کنه، بهبود جذب و تقویت آنتی اکسیدان بدن شما رو در برابر مشکلات بینایی، قلبی، حافظه، خلقی و همچنین سیستم ایمنی بدن مقاوم میکنه.
بنابراین میشه گفت دریافت رژیم غذایی پر از آنتی اکسیدان ضروریه ولی زیاده روی کردن در دریافتش خوب نیس، مصرف زیاد آنتی اکسیدان اگزوژن میتونه اثرات سمی داشته باشه، حتی ممکنه بجای جلوگیری از اکسیداتیو منجر به ایجاد پدیده ی پارادوکس آنتی اکسیدانی بشه.
بنابراین اکثر متخصصان بهداشت توصیه میکنن که دوز آنتی اکسیدانی خودتون رو به مقدار مناسب از رژیم غذاییتون بگیرین و از مصرف مکمل های آنتی اکسیدانی جدا خودداری کنین. مصرف و دریافت بیش از حد آنتی اکسیدان ممکنه منجر به مرگ فرد بشه.
مضرات آنتی اکسیدان ها
مصرف و جذب بیش از حد آنتی اکسیدان میتونه خطراتی رو ایجاد کنه:
بتاکاروتن نوعی آنتی اکسیدانه که بدن مقدار مورد نیازش رو از غذاها و سبزیجات میگیره، اگه جذب بتاکاروتن بدن زیاد بشه ممکنه به تسهیل روند سلولهای سرطانی کمک کنه.
آنتی اکسیدان آسیب های رادیکال های آزاد رو خنثی میکنن، گاهی اوقات پوست برای بازسازی و جوان ماندن به یه سری از فعالیت های رادیکال آزاد نیاز داره، اگه آنتی اکسیدنها زیاد باشن و مدام باعث حذف تاثیرات رادیکال های آزاد بشه ممکنه پوست هم آسیب ببینه.
توضیحاتی رو در مورد آنتی اکسیدان براتون گفتم به احتمال زیاد الان میدونین آنتی اکسیدان چیه؟ و می تونین بدنتون رو به اونا عادت بدین.