گیاهان دارویی چی هستن و چه کاربردی دارن؟

با نگاهی به طب سنتی و مصارف گیاهان به عنوان داروی اصلی یا جایگزین متوجه می شیم که بسیاری از گیاهان هستن که در گروه گیاهان دارویی قرار دارن و می شه با استفاده از اونا خیلی از مشکلات و بیماری ها رو درمان کرد یا به وسیله ی اونا بدن رو در برابر بیماری ها مقاوم کرد.

فهمیدن این مطلب که کدوم دسته از گیاهان در گروه گیاهان دارویی قرار دارن تا حدی مشکله، چون در خصوص این موضوع منابع کاملاً معتبر و زیادی وجود نداره؛ به همین خاطر شاید خیلی از افراد تمام گیاهان رو به عنوان گیاه دارویی شناخته و ممکنه با مصرف تعدادی از اونا دچار مشکل بشن.

گیاهان دارویی چی هستن؟

گفتن این نکته که همه ی گیاهان در ترکیباتشون دارای اثرات درمانی و دارویی هستن (چه اثرات شناخته شده و چه شناخته نشده) بر کسی پوشیده نیست اما اگر از دید علمی به اون نگاه کنیم، گیاهان دارویی گیاهانی هستن که دارای یکی از ویژگی های ذکر شده در زیر باشن:

• در اندام‌ها و اعضای مختلف گیاهان دارویی ترکیبات ویژه و خاصی ساخته و تولید می‌شن که به عنوان ترکیبات فعال شناخته شده و یا به اسم مواد و ترکیب مؤثره معروفن، که بر روی بدن موجودات زنده اثرات فیزیولوژیک به جا می ذارن. این گیاهان به خاطر داشتن مواد موثره در ترکیبات خود برای درمان بیماری‌های مختلفی می تونن کاربرد دارن.

مواد مؤثره ی موجود در گیاهان دارویی به مقدار خیلی کم و با استفاده از یک سری فرآیندها و انجام واکنش‌های پیچیده بیوشیمیایی به دست میان که میزان این مواد معمولاً کمتر از وزن خشک گیاه هست. در بسیاری از منابع، این مواد رو به عنوان متابولیت‌های ثانویه هم نامیده می‌برن.

• وقتی می خواهیم تعریفی برای گیاه دارویی بگیم، صرفاً به این معنی نیست که کل اندام‌ها و قسمت‌های مختلف گیاه دارای مواد مؤثره و خواص دارویی هستن، این لفظ ممکنه یک اندام خاص از گیاه مانند برگها، یا گل، دانه، ساقه، ریشه و … در بر بگیره که دارای مواد مؤثره ذکر شده هستن.
• در بحث پرورش و کاشت گیاهان دارویی، کلیه ی عملیات کشت و پرورش اونا که شامل کاشت، داشت و برداشت هستن برای مصارف دارویی و به منظور استفاده از مواد مؤثره ی این گیاهان صورت می‌گیره.
• اندام‌ و قسمت هایی از گیاه که به عنوان گیاه دارویی استفاده می‌شن در اکثر اوقات به صورت تازه استفاده نمی‌شن و معمولاً طی فرایندهایی مانند تمیز کردن، هوا دادن، خشک کردن و … برای استفاده آماده می شن.
• در بحث کاشت گیاهان دارویی مرحله ی برداشت، مرحله ی نهایی کار نیست بلکه شروع فاز تولید و فرآوری مواد مؤثره گیاهه که طی روش‌های خاص مواد مؤثره از اونا استخراج می شه.
• مصرف گیاهان دارویی همیشگی و به صورت مداوم نیست، مثلاً در مقایسه با محصولات زراعی دیگه مانند غلات، حبوبات، سبزیجات و … که به طور روزمره استفاده می‌شن کاربرد ندارن و معمولاً به صورت موردی و برای منظور خاصی مصرف می‌شن.
• هنگام کشت و پرورش گیاهان دارویی، سطوحی که برای کشت گیاهان دارویی به کار برده می شه، معمولاً کمتر و محدودتر از گیاهان زراعی و سایر محصولات خوراکیه.

گیاهان دارویی چه کاربردی دارن؟

همونطور که در اول مطلب گفتیم از زمان های گذشته گیاهان در درمان، خوراک و تهیه ی موارد غذایی نقش اساسی داشته و داروهای بسیاری برای مبارزه با بیماری های مختلف از گیاهان دارویی درست می شده است.

مواد مؤثره ای که از گیاهان دارویی استخراج می شن در جنبه‌های مختلف و بسیاری کاربرد دارن که بر اساس نوع و شیوه ی مصرف گیاهان رو به سه دسته تقسیم بندی می‌کنن:

گیاهان دارویی

گیاهان دارویی مجموعه گیاهانی هستن که یک یا تعدادی از اندام‌های اونا دارای مواد مؤثره هستن. این مواد که کمتر از ۱٪ وزن خشک گیاه رو تشکیل می‌دن، دارای خواص دارویی مؤثر روی بدن موجودات زنده هستن. بابونه، اسطوخودوس، گل ختمی، کتیرا، بنه، زیتون، زرشک، بید و … نمونه هایی از گیاهان دارویی هستن.

 گیاهان ادویه‌ای

گیاهان ادویه ای مجموعه ای از گیاهان دارویی و معطرن که به منظور بخشیدن عطر و طعم به مواد غذایی استفاده می شن؛ معمولاً از برخی از این گیاهان برای مقاصد خوراکی یا دارویی هم استفاده می‌کنن. دارچین، زنجبیل، هل، فلفل، سیر، شوید و … نمونه هایی از گیاهان ادویه ای هستن.

 گیاهان عطری

گیاهان معطر یا عطردار، مجموعه گیاهانی هستن که برگ، شاخه، گل یا میوه ی اونا دارای اسانس معطره، این اسانس از موادی روغنی تشکیل می شن که گیاه برای جلوگیری از تبخیر آب درون بدنه ی خودش اون رو می‌سازه. این مواد سنگین و معطر بوده و در گل‌ها، برگ‌ها و ساقه‌ها ذخیره می‌شن. رزماری، ریحان، جعفری، شوید، آویشن و … نمونه هایی از گیاهان معطر هستن.

تفاوت گیاهان دارویی، ادویه ای و معطر

همونطور که بحث شد، گیاهان دارویی در ترکیبات خود مواد مؤثره‌ای دارن که دارای اثرات درمانی به صورت مستقیم و غیر مستقیم هستن و بیشتر به صورت دارو استفاده می شن.

گیاهان ادویه‌ای گیاهانی هستن که از مواد مؤثره و ترکیبات موجود در اونا بیشتر در صنعت تولید مواد غذایی و صنایعی مانند کنسرو سازی، درست کردن نوشابه و آبمیوه، تولید افزودنی‌های خوراکی و یا در جهت بهبود بخشیذن به رنگ، مزه، طعم و بوی خوراکی ها و به طور کلی در صنایع غذایی استفاده می‌شن.

گیاهان عطری معمولاً دارای اسانس معطر هستن و با روش های مختلف اسانس موجود در اونا استخراج می‌شه که عمدتاً از طریق تقطیر با بخار آب استخراج می‌شن.

تعدادی از گیاهان دارویی ممکنه در یکی از گروه ها، دو یا در هر سه گروه ذکر شده قرار بگیرن. برای مثال گیاه نعناع رو در هر سه گروه تقسیم شده می شه قرار داد.

عوارض و مضرات استفاده ی نادرست و بیش از حد گیاهان دارویی

بحث تاثیرات مفید گیاهان دارویی روی بدن انسان رو نمیشه انکار کرد، ترکیبات گیاهی بیشماری در دنیا وجود دارن که کاربردهای زیادی برای بدن، درمان و رفع بسیاری از بیماری های انسان دارن.

اما بهتره که این رو هم در نظر بگیریم، همین گیاهانی که به عنوان گیاهان دارویی استفاده شون می کنیم، اگه در جای مناسب، یا به مقدار و دوز مناسب استفاده نشن، می‌تونن برای شما مشکل ساز بشن.

برای اینکه گیاهان دارویی به جای اثرات مفید، تاثیرات منفی و خطرآفرین روی بدنمون به جا نذارن باید به نکاتی در هنگام مصرفشون دقت بکنیم:

• همزمان با مصرف داروهای گیاهی، فرد داروهای شیمیایی هم مصرف بکنه که در این صورت ممکنه دچار مشکلاتی بشین؛ مشکل عمده بسیاری از افراد اینه که تصور می‌کنن گیاهان دارویی با داروهای شیمیایی هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنن.
• در صورتی که ترکیبات گیاهی با افزایش و یا کاهش غلظت داروی مورد نظر می‌تونه فرد رو دچار عوارضی بکنه.
• ممکنه واکنش های بد و یا عوارض جانبی مختلفی رو با گیاهان دارویی تجربه کنین.
• شواهد اثر بخشی گیاهان دارویی عموماً خیلی محدوده. اگرچه بعضی از مردم گیاهان دارویی رو کمک کننده می‌بینن اما در بسیاری از موارد استفاده ی اونا بر مبنای روش‌های سنتی انجام می شه تا تحقیقات علمی.

خرید عمده دمنوش های گیاهی

در بحث تهیه و خرید دمنوش گیاهی، باید به این نکته توجه داشته باشین که چه گیاهانی رو به عنوان دمنوش می خرید و آیا واقعا خالص و سودمند هستن یا نه؟ با خرید عمده دمنوش های گیاهی و میوه ای از مجموعه ی ما می تونین اطمینان داشته باشین که کل دمنوش های تولیدی دارای خلوص و کیفیت بالایی هستن. برای سفارش هر گونه دمنوش با ما در ارتباط باشین.