در این مطلب می خواهیم درباره ی پرورش زرشك بي دانه، ويژگيها و روشهاي کاشت و پرورش آن بنویسیم، اگه به پرورش این گیاه علاقه مند هستین با دنبال کردن این متن اطلاعات خوبی به دست میارین:
زرشک بی دانه چیه؟
زرشك بي دانه، درختچه‌اي است خاردار به ارتفاع حدود 3 متر كه در شرايط مساعد ممكنه به بيش از 3 متر هم برسه ساقه‌هاي تازه روئيده اين گياه، صاف و سبز رنگه كه در اواخر فصل به رنگ زرد متمايل به قرمز تيره يا قهوه‌اي روشن در ميان. شاخه هاي مسن تر، شياردار و به رنگ قهوه‌اي و يا خاكستري هستن.
شكل برگها واژ تخم مرغي، ضخيم و نسبتاً چرمي‌كه در حاشيه داراي دندانه هاي منتهي به خارهاي ريز هستن. خارها (تيغ‌ها) زرد رنگ، ساده يا سه قسمتي و به ندرت پنج قسمتي دیده می شن. گلها به صورت خوشه و به رنگ زرد بوده و بيشترين تعداد گل بر روي شاخه‌هاي سال دوم كه سال قبل به صورت رويشي رشد يافته اند ظاهر مي‌شه.
تعداد گلها در گل آذين 40-20 عدد و پرچهاي اونا نسبت به تحريك، به وسيله حشرات و يا سوزن حساس بوده و باعث حركت سريع و جنبشي پرچمها به سمت وسط گل (مادگي) مي‌شه. ميوه اون سته بيضي شكل و به رنگ قرمز زرشكي مي‌باشد كه معمولاً اثر باقي مانده 4 بذر به صورت بسيار ريز و سياه رنگ در اون ديده مي‌شه.
زرشك بي دانه رشد رويشي خودش رو از اوايل فروردين ماه با باز شدن جوانه‌هاي برگ كه در ميان برخي از اونا خوشه گل كوچك و متراكمي ديده مي‌شه آغاز مي‌کنه، غنچه هاي گل به تدريج رشد نموده و در ارديبهشت ماه باز مي‌شن. درختچه زرشك هر سال و به ويژه در سال كم محصول، ساقه‌هاي جون بسيار زيادي توليد مي کند.
رشد سريع ساقه‌هاي تازه روئيده قبل از باز شدن گلها شروع و تا اوايل تيرماه ادامه پیدا می کنه، همزمان با شدت گرما، رشد شاخه‌هاي جديد كنده شده و مجدداً در اواخر تابستان، رشد ادامه داره. با توجه به اينكه در سال بعد خوشه‌هاي گل در دو سوم انتهايي طول اين ساقه‌هاي جوان، ظاهري مي‌شن، به نظر مي‌رسه كه گل انگيزي زرشك در مرحله رشد كرده و يا اواخر تابستان سال قبل انجام مي‌شه.
اندام هاي اوليه گل زرشك در جوانه‌هاي هر گروه و در محور خارها (زاويه بين خار و ساقه) تشكيل مي‌گردن. در شاخه‌هاي قوي از هر گره، سه خوشه گل خارج مي‌شه كه خوشه وسطي بزرگتره. (استثناً در يك گره تا 5 خوشه) ولي در شاخه هاي معمولي در هر گره يك خوشه وجود داره.
ميوه زرشك از اواخر مرداد ماه و اوايل شهريور ماه شروع به تغيير رنگ مي‌كنه و از رنگ سبز، ابتدا به رنگ كرمي در آمده و به تدريج از نو ميوه (محل خامه) صورتي رنگ شده و سپس به رنگ قرمز و زرشكي گرايش پيدا مي‌كنه. معمولاً تا اواسط شهريور ماه، ميوه‌زرك توخالي است و ديواره‌اي نسبتاً ضحيم گوشتي داره كه به تدريج تا هنگام رسيدن، اين ديواره تحليل رفته و به صورت عصاره‌اي درون حبه تجمع پيدا مي‌كنه.
يكي از خصوصيات زرشك بي دانه تناوب باردهي است كه شدت اون در سنين پايين كم ولي از حدود 20 سالگي زياد مي‌شه، به طوري كه گاهي در شرايط نامناسب و در سال كم محصول حتي ممكن ست مقدار ميوه به حدي كاهش پیدا کنه براي جمع‌آوري مقرون به صرفه نباشه. در شرايط متداول پرورش زرشك به طور تقريبي ميزان محصول در سال كم محصول حدود 30 درصد سال پر محصول است.
با توجه به توليد بيشترين ميزان محصول بر روي شاخه هاي دو ساله، به نظر مي‌رسه يكي از مهمترين عواملي كه تناوب باردهي زرشك رو تشديد مي‌كنه، روش متداول برداشت (ضربه زدن به شاخه‌ها) باشه كه باعث از بين رفتن تعداد زيادي از شاخه‌ها و جوانه‌هاي حاوي گل سال بعد مي‌شه.
احتمالاً يكي از عوامل تناوب باردهي در زرشك هم كاهش تعداد شاخه‌هاي رشد يافته در سال پرمحصوله، ضمن اينكه در سال كم محصول تعدادي از گلهاي خوشه نيز به مويه تبديل نشده و با حبه‌ها ريزش پیدا مي‌کنه.
به نظر مي‌رسه شدت تناوت باردهي زرشك، تا حدود زيادي با تغذيه كافي درختچه، اعمال روشهاي مناسب هرس و روش برداشت صحيح قابل كنترل باشه.
درختچه زرشك، پاجوشهاي فراواني توليد مي‌كنه و در صورت عدم هرس كافي، به سرعت شكل انبوه و متراكمي پيدا مي‌کنه. تنه‌ها و شاخه هاي مسن اون، پوك و توخالي نمي‌شن. به طور كلي زرشك بي دانه دامنه سازگاري نسبتاً وسيعي داره و در برابر فقر غذايي، شوري و كم آبي مقاومت نشون مي‌ده.
اين نوع زرشك به نور زياد و آفتاب كامل نياز داشته و در محله اي سايه، محصول بسیار كمي توليد مي‌كنه. درختچه زرشك درخاك هاي داراي زهكش، به خوبي رشد كرده و محصول اون در نواحي كوهستان از كيفيت بالاتري نسبت به محصول مناطق پست و كم ارتفاع برخوردار هستن.
مهمترين آفت زرشك بي دانه در منطقه جنوب خراسان، زنبور سرشاخه خوار زرشك (syrista prreyssi)است. لاروهاي اين زنبور از قسمت چوبي شاخه‌هاي جوان تغذيه مي‌کنه كه در نتيجه اين شاخه ها ضعيف شده و ميوه ی اونا در سال بعد از رنگ و كيفيت پايين‌تري برخوردار خواهند بود.
كاشت و تكثير زرشک
تكثير انواع زرشك به وسيله بذر، خوابانيدن، پيوند، قلمه زدن، و پاجوش انجام مي‌شه. در برخي ازگونه هاي زرشك، قلمه هاي تهيه شده در اوايل شهريور ماه با استفاده از روش مه افشاني، بعد از 6 هفته ريشه‌دار شده‌ان اما قلمه هاي ساقه زرشك بي دانه سخت ريشه زا هستن و تا كنون موفقيتي در ريشه‌دار كردن اونا به دست نيامده است.
در حال حاضر تكثير زرشك بي دانه، فقط به وسيله پاجوش هايي كه داراي مقدار كافي ريشه باشن، انجام مي‌شه. به نظر مي رسه بهترين زمان برای جداسازي و كاشت پاجوش ها، اواخر آبان ماه و اوايل آذرماه باشه.
معمولاً زمين هاي باير كوهستاني با شيب نسبتاً زياد پس از تراس بندي، به كاشت زرشك اختصاص داده می شن. البته در سال هاي اخير در دشت‌ها و مناطق پست نيز كشت زرشك متداول شده. در باغه اي قديمي درختچه ها به صورت تقريباً نامنظم كشت شده‌اند. ولي در سالهاي اخير كشت زرشك به صورت رديف هاي منظم صورت گرفته است، فاصله درختچه‌ها و رديف ها از يكديگر رو معمولاً 5-4 متر در نظر مي‌گيرن.
داشت زرشک بی دانه
عمليات داشت زرشك شامل زير و رو كردن خاك، آبياري، كود دادن و هرس هست. يكي از كودهاي اصلي در پرورش زرشك كه معمولاً هر ساله انجام مي‌شه، زير و رو كردن خاكه كه باعث تهويه خاك و از بين رفتن علفهاي هرز مي‌گرده. دور آبياري معمولاً بين 12-8 روز هست ولي گاهي به 24 روز و بيشتر هم مي‌رسه، البته در زمينهايي كه خاك اونا، قدرت نگهداري آب بالايي داشته و در زمستان به حالت بندسار در اونا مقداري اب ذخيره شده باشه، زرشك به صورت ديم هم كشت مي‌شه. باغداران جهت افايش محصول زرشك معمولاً از كود دامي استفاده مي‌کنن.
هرس زرشك در جنوب خراسان، به صورت محدود و ناكافي انجام مي‌شه، معمولاً اين عمل پس از برداشت محصول با حذف شاخه هاي مسن، خشك و پا جوش هاي اضافي طوري صورت مي‌گيره كه نهايتاً درختچه تقريباً به شكل ذوزنقه معكوس در مياد.
درختچه از 4-3 سالگي شروع به محصول دادن نموده و برداشت محصول بسته به شرايط آب و هواي منطقه از اواسط مهرماه تا اواسط آبان ماه انجام مي‌شه. هر چه آب و هواي منطقه كوهستاني و سردتر باشه ميوه‌هاي زرشك زودتر به رنگ قرمز در ميان و در آب و هواي گرمتر، زمان تغيير رنگ اون به تأخير مي‌افته.
برداشت زرشک بی دانه
برداشت ميوه به دليل تراكم شاخه ها و وجود خارهاي فراوان يكي از مشكل ترين و پر هزينه ترين مراحل توليد اين محصول به حساب میاد. در حال حاضر برداشت زرشك به سه روش معمول زیر انجام می شه:
- برداشت خوشه‌ها به وسيله دست: در اين روش، هر يك از خوشه هاي زرشك رو كه داراي 40-20 حبه هستن به وسيله دست چيده و بر روي پارچه‌اي در زير درختچه مي‌ريزن، سپس به جعبه‌هاي قابل حمل منتقل مي‌کنن، اين روش بسيار پر هزينه، وقت‌گير و مشكل بوده و به كارگر با تجربه نياز داره.
استفاده از اين روش فقط در سطح باغ هاي كوچك امكان‌پذير بوده و در گذشته هنگامي كه دستمزد كارگر پايين بوده، كاربرد داشته است. محصول به دست آمده از اين روش برداشتی از كيفيت مطلوبي برخوردار است.
- برداشت به وسيله ضربه زدن به شاخه‌ها: در باغ هاي بزرگ و درختچه هايي كه ارتفاع اونا زياده در شرايط كنوني برداشت با دست امكان پذير نيست، لذا با زدن چوب بر شاخه‌ها (تركه زدن)، ميوه‌ها بر روي پارچه‌هاي ضخيم پهن شده در زير درختچه ريخته و به محلي خارج از باغ در هواي آزاد و آفتابگير بر روي زمين و يا پشت بام براي خشك شدن، منتقل مي‌شن.
استفاده از اين روش، نه تنها باعث شكسته شدن شاخه‌هاي جوان (اين شاخه‌هاي جوان، در سال بعد بيشترين محصول زرشك رو توليد مي‌کنن) و آسيب ديدن جوانه‌هاي حاوي گل كه در هنگام برداشت كمي متورم شدن، مي‌شه (تشديد تناوب باردهي) بلكه سبب ريزش فراوان برگها و ايجاد تركيدگي در پوست ميوه‌هاي برداشت شده مي‌شه.
در نتيجه ترشحات خارج شده از ميوه‌هاي ترك خورده به ميوه‌هاي سالم انتقال يافته و موجب به هم چسبيدگي و جذب گرد و غبار و نهايتاً غير بهداشتي شدن و كاهش كيفيت محصول مي‌شه. اين روش متداول‌ترين روش برداشت زرشك‌ه كه محصول اون هم از كيفيت و نرخ پايين‌تري برخورداره.
- برداشت به وسيله بريدن شاخه‌هاي حاصل ميوه: در اين روش كه در چند سال اخير، ابتدا در روستاي ساقدر و سپس در چند روستاي ديگه از توابع شهرستان بيرجند متداول شده است، شاخه‌هاي حامل ميوه به وسيله قيچي باغباني بريده شده و به مدت 3-2 ماه بر روي داربست‌هاي چوبي در محلهاي سر پوشيده مانند اتاق منازل و يا انبارها، قرار مي‌گيرن.
با تكان دادن شاخه ها، زرشك مرغوبي به دست مياد كه پس از بوجاري، قيمت بالاتري رو در بازار به خودشون اختصاص مي‌دن. در اين روش همزمان و همراه با برداشت، هرس زرشك هم به صورت ناخواسته و خارج از كنترل، انجام مي‌شه.
بوجاري زرشك بصورت دستي و يا به وسيله دستگاه بوجاري مخصوص كه نيروي محركه خودش رو از موتور تراكتور يا از نيروي برق مي‌گيره، انجام مي‌شه.
به علاوه تركيب دارويي موجود در قسمتهاي مختلف اين درختچه ی ارزشمند شامل ريشه، ساقه، برگ، گل و ميوه هاي اون در داروسازي و علم پزشکي نوين كاربرد فراوانی داشته و تا كنون مواد مؤثره ی دارويي 40 گونه زرشك شناسايي و برای استفاده های گوناگون استخراج گرديده‌اند.
برداشت زرشك، به دليل وجود شاخه‌هاي متراكم خاردار و شكل خاص درختچه، بسيار مشكل، وقت گير و پرهزينه است. روش متداول برداشت در منطقه كه بوسيله ضربات چوب انجام مي‌شه، باعث شكسته شدن شاخه‌هاي جوان، تركيدگي پوست ميوه، ريزش فراوان برگ و تشديد تناوب باردهي مي‌شه و به طور كلي سبب وارد اومدن خسارت فراوان به اندامهاي رويشي و زايشي درختچه و افزايش ضايعات محصول مي‌شه..
خرید عمده زرشک
در عرضه ی اینترنتی زرشک، مشتری می تونه بصورت مستقیم و بدون دخالت کسی بر طبق نیاز خود، به خرید عمده زرشک با کیفیت اقدام بکنه و حتی خیلی سریع تر از روش های حضوری، به خرید مورد نظر دست پیدا کنه.
برای خرید زرشک پفکی و دانه اناری به صورت عمده و هم به صورت جزئی برای هر منظوری می تونین با ما تماس بگیرین، تیم ما حتی اگه نیاز شما در حد خیلی کمی هم باشد، نیز پاسخ گوی شما بوده و محصول رو سریع به دست شما می رسونه.
من در شمال ورامین وپاکدشت که شمال ورامیناست زندگی میکنم در شمال زمینهای من که کوها است در بعضی از این منطقه زرشک کوهی بسیار است من جهت کاشت وبرادشت راهنمایی از شما خواهانم تشکر